Wat is insuline?
Alle suikers die je eet worden door je lichaam bekeken, geanalyseerd, eventueel afgebroken of geheel opgenomen in je bloedbaan. Suikers komen in allerlei vormen, glucose, fructose, dextrose, lactose, et cetera, en vallen onder de groep koolhydraten. Je alvleesklier speelt een essentiële rol in de hele suikerstofwisseling. Deze ligt links in je lichaam onder je ribben. De alvleesklier maakt via de zogenaamde bètacellen insuline aan. Dit is een hormoon dat koolhydraten helpt op te nemen in je cellen. Dit is belangrijk, want koolhydraten geven energie aan je lichaamscellen.
Je alvleesklier kan ook moe worden van het continu produceren van insuline en daardoor minder insuline aanmaken. Dit houdt in dat de suikers in je bloedbaan blijven rondzweven, en dit leidt tot een hoge suikerspiegel. Insuline is een sleutel die de deur opent in de cel. Zo blijven de suikers dus niet zweven en worden als het goed is, verbrand door de cellen.
Wat is insulineresistentie?
Resistent houdt eigenlijk in dat de gewenste reactie (gedeeltelijk) uitblijft. Vergelijk het met antibiotica-resistentie: als bepaalde slechte bacteriën niet meer bevattelijk zijn voor antibiotica, dan hebben deze antibiotica voor je lichaam niet meer dezelfde werking als vroeger. En zo is het met insulineresistentie ook. Je lichaam is minder gevoelig geworden voor insuline. De suikers in je bloed blijven dus in je bloedbaan rondzweven.
Symptomen van insulineresistentie
- Futloos
- Problemen met afvallen
- Moeten eten om de paar uur, omdat je anders misselijk bent of onwel wordt
Symptomen van een hoge suikerspiegel
- Veel dorst en een droge mond
- Veel plassen
- Erg moe zijn
- Last van ogen hebben (zoals wazig zien)
- Afvallen
- Slecht genezende wondjes
- Terugkerende infecties (bijv. blaasontsteking)
Wanneer heb je een hoge bloedwaarde?
Als je een hoge suikerspiegel hebt, dan merk je dat aan diverse symptomen zoals veel plassen, veel dorst hebben en de dorst gaat ook niet weg. Er zijn meeteenheden om te kunnen bepalen of je suikergehalte te hoog is. We noemen hier een rijtje.
- Nuchter: onder de 5,6 mmol/l (soms wordt ook 6.1 aangehouden)
- Na een maaltijd: onder de 7.8 mmol/l
Als je nuchter boven de 7 uitkomt of na het eten hoger hebt dan 11.1 dan is er sprake van diabetes.
Bij pre-diabetes wordt gesproken van hoger dan 6,1 en onder de 7 mmol/l Dan zit je dus in een voorfase van diabetes.
Een andere belangrijke manier van meten kan het HbA1c-gehalte zijn. Hierbij wordt gekeken naar het gemiddelde glucosegehalte van de laatste 2 à 3 maanden. Onder de 20-42 mmol/l heb je nog een gezond gehalte. In sommige landen wordt dit als standaard gezien om goed te kunnen zien of je diabetes type 2 hebt, in Nederland is dit (nog) niet gangbaar. Soms geeft het een duidelijker beeld van de ontwikkelingen over een langere periode. Het incidenteel meten is namelijk afhankelijk van wat je net gegeten hebt en van medicatie.
Hoe ontstaat diabetes?
Je alvleesklier kan door bepaalde risicofactoren uitgeput raken om insuline aan te maken. Je alvleesklier moet steeds meer insuline produceren om rondzwevende suikers in je cellen te laten opnemen.
Risicofactoren voor diabetes
- Overgewicht
- Te veel buikvet: hiervoor kan je bijvoorbeeld je BMI bepalen en je buikomvang opmeten
- Ongezonde voeding: met name suikerhoudende producten, onvoldoende vezels, te veel verzadigd vet en bewerkte vleesproducten zoals vleeswaren
- Te weinig bewegen
- Roken
- Erfelijkheid en etniciteit: bepaalde volkeren zijn gevoeliger om diabetes te ontwikkelen
- Slecht slapen
- Te veel stress: door te veel stresshormonen reageert je lichaam minder goed op insuline
Gevaren diabetes type 2
De belangrijkste langetermijn-complicaties van diabetes zijn problemen met de grote bloedvaten (in hart, brein en benen) en de kleine bloedvaatjes (in ogen, nieren en zenuwen). Dit komt omdat het hoge suikergehalte op termijn je zenuwen en vaten aantast. Dus diabetes is een ziekte met flinke risico’s:
- Beschadiging van hart- en bloedvaten (atherosclerose, ook wel aderverkalking genoemd)
- Beschadiging van het netvlies van de ogen (retinopathie)
- Beschadiging van de nieren (nefropathie) dat kan leiden tot nierfalen
- Beschadiging van de zenuwen (neuropathie)
- Zweren en infecties van de voeten en onderbenen (diabetische voet)
Maar er zijn nog veel meer complicaties mogelijk zoals gewichtsklachten, oorproblemen, vermoeidheid en nog veel meer. Diabetes is echt een ziekte die je hele lichaam betreft.
Welke rol heeft voeding bij diabetes type 2?
Voeding is een cruciale factor bij veel diabetes type 2 patiënten. Zoals genoemd sspeelt ongezonde voeding een belangrijke rol: met name suikerhoudende producten, onvoldoende vezels, te veel verzadigd vet en bewerkte vleesproducten zoals vleeswaren. Veel mensen denken dat vooral suiker de boosdoener is, maar zoals je ziet spelen hoog bewerkte voedingsmiddelen ook een rol. En ook wat je juist niet eet of te weinig zoals groente, vezelrijke producten, noten en zaden en gezonde vette vis.
Suiker
Suiker speelt uiteraard wel een belangrijke rol. Het vervelende is dat suiker heel veel wordt toegevoegd aan producten in de supermarkt. Ga voor de grap maar eens etiketten bekijken van producten. Zo kun je zien dat je met een doorsnee tomatenpassata per persoon soms al 10 gram suiker binnenkrijgt terwijl je lekker spaghetti zit te eten! Zou je niet denken toch? Het probleem is dat er geen veilige bovengrens is voor suiker in eten, omdat in bijvoorbeeld gezonde producten zoals fruit ook fruitsuiker zit. Wat ongeveer wordt aangehouden is 6 theelepels per dag (WHO-advies). Dat is 3 gram per theelepel dus in totaal 18 gram. Het Voedingscentrum geeft aan 90 gram vrije en gecombineerde suikers per dag. Het diabetesfonds houdt 25 gram per dag aan. Een heel verschil!
Nederlanders eten gemiddeld per week 99 suikerklontjes. Een suikerklontje is 4 gram, dat houdt dus in dat de gemiddelde Nederlander elke week 396 gram aan suiker eet, zonder dat je het vaak door hebt. Dat is dus 56 gram per dag! Het dubbele van wat het diabetesfonds als gezond ziet! Het diabetesfonds is een voorstander van een koolhydraatarm eetpatroon. Dit betekent minder dan 130 gram koolhydraten per dag. Dit is best goed te doen! Als je ’s ochtends een smoothie maakt met voornamelijk groente, ’s middags eieren bakt of een salade eet en ’s avonds een kleine portie volkoren rijst/pasta of iets dergelijks neemt met 75% van je bord vol groente en een portie eiwit (bonen, vlees, vis en dergelijke) dan ben je er al. Mits je natuurlijk oplet wat voor kant-en-klare potjes met toegevoegde suiker je in de supermarkt koopt…
Welke voeding is gezond?
Zo veel mogelijk onbewerkt eten is de sleutel. Lees etiketten in de supermarkt bij ELK product, want iets hartigs kan nog steeds flink wat suiker bevatten! Probeer alle ingrediënten los en vers te kopen. Vers fruit, verse groente, onbewerkt vlees (met mate) en vis, peulvruchten, maar dan liever geen witte bonen, want die zijn het minst vezelrijk, volkoren granenproducten (dus geen wit of bruin brood), quinoa, noten en zaden, plantaardige oliën zoals olijfolie, avocado-olie en walnotenolie. Maak je eigen dressings in plaats van een die je kant-en-klaar koopt.
Welke rol heeft beweging?
Het wordt steeds bekender wat voor impact te weinig beweging op ons heeft. Nederlanders zijn kampioen stilzitten. In februari is door TNO naar buiten gekomen dat we binnen Europa het meest op ons kont zitten. Uiteraard zitten daar ook verschillen in tussen beroepsgroepen. We zitten gemiddeld 7,5 uur per dag. De richtlijn voor gezond bewegen is elke dag minimaal een half uur matig intensief bewegen en liefst 3 keer per week wat intensiever sporten waarbij het liefst de hartslag wat omhoog gaat en spierversterkende oefeningen worden gedaan. Te weinig bewegen kan extra risico geven op diabetes type 2 en hart- en vaatziekten.
Diabetes omkeren
Is het mogelijk om diabetes om te keren? Er is in in 2019 een onderzoek gepubliceerd in Engeland waarbij ze dit onderzocht hebben. Dit noem je ook wel in remissie gaan. Dus de ziekte wordt teruggedrongen. Uoit dit onderzoek blijkt dat dit inderdaad mogelijk is! Alleen is dit niet voor iedereen haalbaar. Wat erg belangrijk bleek te zijn, was dat mensen minstens 10 kilo moeten afvallen en ze de ziekte niet te lang moeten hebben. Maar het is zeker de moeite waard om met een (natuur)diëtist aan de slag te gaan en te kijken hoe ver je kan komen.
Natuurlijke stoffen bij diabetes type 2
Kaneel staat bekend om zijn gunstige invloed op de suikerspiegel. Omega 3 uit vette vis heeft ook een positieve bijdrage. Vezels zoals psyllium, guarboon en konjac staan ook bekend om hun positieve werking. Het kruid kurkuma (geelwortel) werkt op vele gezondheidsperikelen, maar kan ook helpen om een gunstige invloed uit te oefenen in het tegengaan van diabetes. Daarnaast is er tegenwoordig veel aandacht voor zuurbes ook wel berberis of berberine. Ook resveratrol lijkt ook goed bij te dragen. Hier wordt ook nog veel onderzoek naar gedaan. Wil je hier iets van gaan uitproberen? Wij raden je niet aan om met deze middelen op eigen houtje aan de slag te gaan. Raadpleeg altijd een deskundige zoals je dokter of diëtist.
Diabetesfonds oplossingen
Veelgestelde vragen over suiker
Voedingscentrum
