Wat is winderigheid precies?
Winderigheid – ook wel flatulentie – ontstaat wanneer darmgassen via de anus ontsnappen. Die gassen bestaan vooral uit stikstof, koolstofdioxide, zuurstof, waterstof en methaan.
Een deel van de lucht die je inslikt bij snel praten of eten kan een wind worden. Het grootste deel wordt gemaakt door bacteriën in de dikke darm die onverteerde voedselresten afbreken. Dat proces heet fermentatie. Een beetje gas is normaal, maar bij een onevenwichtige vertering of darmflora kan het teveel worden.
Spijs verteren begint in de mond
Goed kauwen is de basis van een gezonde spijsvertering. Door langzaam te eten en goed te kauwen komen er meer speeksel en enzymen vrij (zoals amylase). Dit is het eerste stuk om voedingsstoffen uit je eten geschikt te maken om opgenomen te worden. Bij slecht kauwen komt er meer onverteerd voedsel in de darmen terecht. Het wordt dan een hele kluif voor de bacteriën om de brei af te breken. Dit veroorzaakt extra gasvorming en een opgeblazen gevoel.
De kracht van bitterstoffen
Bitterstoffen zijn plantenstoffen met een karakteristieke bittere smaak. Denk aan artisjok, gentiaan, paardenbloem, mariadistel, rucola en witlof. Ze spelen een belangrijke rol in de spijsvertering omdat ze de aanmaak van speeksel, maagzuur, gal en enzymen stimuleren.
Bitterstoffen voor de maaltijd zorgen voor een beter vertering van eiwitten en vetten. Dat kan voorkomen dat voeding in de darm gaat gisten en je gaat gassen.
Als de lever meer gal produceert, verbetert de doorstroming in de spijsvertering. Een aperitief in de vorm van een klein glaasje kruidenbitter heeft ook wel een reden: het verbetert je eetlust en vertering. In de regel zit er teveel alcohol en suiker in de kruidenbitters om nog gezond te zijn. Er zijn tincturen verkrijgbaar met artisjok, gentiaan of paardenbloem, of eet wat rucola of andijvie als voorgerecht.
Waarom voldoende maagzuur cruciaal is
Te weinig maagzuur is een onderschatte oorzaak van winderigheid. Maagzuur is nodig om:
- eiwitten af te breken en enzymen zoals pepsine te activeren
- schadelijke bacteriën te doden die anders in de darmen terechtkomen
- de juiste zuurgraad te creëren voor een vlotte maaglediging
Bij te weinig maagzuur blijft voedsel te lang in de maag, waardoor het gaat gisten. Dat geeft opboeren, een opgeblazen buik en gasvorming.
Wat helpt bij te weinig maagzuur:
- rustig eten en goed kauwen
- vermijd drinken tijdens de maaltijd (door drinken wordt de maag minder zuur)
- gebruik appelazijn of citroensap in lauw water vóór het eten
- ondersteun met bitterkruiden of spijsverteringsenzymen
Je darmflora
Je darmen bevatten triljoenen bacteriën die helpen bij de vertering en het immuunsysteem. Het is onvermijdelijk dat tijdens het fermentatieproces van de vezels er geen gassen ontstaan. Maar sommige soorten bacteriën maken meer gas dan anderen.
- Bacteroïdes en Clostridium produceren zwavelhoudende gassen (rotte-eiergeur).
- Methanobrevibacter maakt geurloos methaan (veel gas, weinig geur) en zorgt voor obstipatie.
- Lactobacillus en Bifidobacterium stimuleren een evenwichtige vertering en minder gas.
De geur van je winden
De geur is een aanwijzing voor wat er in je darmen gebeurt en dat hoeft niet alleen met je flora te maken hebben.
- Rotte-eierenlucht: de zwavelgeur van veel eiwitten en vlees (of knoflook). Te weinig maagzuur kan ook een aanleiding zijn.
- Zurig: onvolledige vertering van koolhydraten (vaak een tekort aan enzymen).
- Weinig geur maar veel volume: methaanvorming door specifieke bacteriën.
Voedselcombinaties en intoleranties
- Een bak yoghurt met muesli en fruit is voor onze vertering niet ideaal. Sommige voedingscombinaties kunnen de spijsvertering belasten. Fruit kan het beste voor of gescheiden van de maaltijd gebruikt worden. Fruit na een zware maaltijd kan gisten.
- Eiwitten en koolhydraten tegelijk eten vertraagt de vertering.
- Vezelrijke gerechten met veel vet of suiker veroorzaken meer fermentatie.
- Intoleranties, zoals voor lactose, fructose of gluten, zorgen vaak voor winderigheid. De niet verteerde suikers worden in de dikke darm afgebroken door bacteriën met gasvorming als bijproduct.
Welke natuurlijke remedies helpen tegen gasvorming?
Kruiden
Spijsverteringsenzymen
- Ananas, papaya, kiwi en mango bevatten van nature spijsverteringsenzymen die eiwitten en koolhydraten kunnen afbreken.
- Avocado bevat het spijsverteringsenzym lipase, dat helpt bij de afbraak van vetten.
- Lactase uit een potje is het enzym dat melksuiker afbreekt (bij lactose-intolerantie)
- Enzymcomplexen met amylase, lipase en protease voor de vertering van eiwitten, vetten en koolhydraten.
Goede darmbacteriën
- Gefermenteerde producten zoals zuurkool, kimchi, kefir en yoghurt zijn rijk aan enzymen en probiotica. Het is wel belangrijk om deze voedingsmiddelen zoveel mogelijk onbewerkt te eten, omdat verhitting de enzymen kan vernietigen.
- Je kunt je darmflora versterken met een legertje stammen van Lactobacillus en Bifidobacterium. Ze kunnen tijdelijk extra gas veroorzaken, maar dat herstelt meestal snel.
Een goede vertering begint al in de mond, met goed kauwen, voldoende maagzuur en een gezonde darmflora. Bitterstoffen, enzymen en kruiden kunnen helpen om de balans te herstellen. Luister dus naar je buik, elke flitspop heeft een eigen verhaal: “Gone with the wind”.
Fart walk
Een ommetje even na de avondmaaltijd. De wandeling helpt om gasvorming en een opgeblazen gevoel te verminderen, de spijsvertering te bevorderen en de bloedsuikerspiegel te reguleren. Goed voor een rustige nacht zonder opbollende dekens.
