(Sch)aambeien; we hebben ze allemaal

Het is misschien wel een bekend script: er komt een man bij de drogist… en vraagt op fluisterende toon “heeft u iets tegen aambeien”? Waarop de medewerker naar de collega aan de andere kant buldert “Birgitte hebben we wat tegen aambeien”? Dit is het moment waarop de (b)anale klacht in schaambeien is veranderd.

Everyone – tout le monde – alle Menschen – todos – tutti – aljamie

Aambeien hebben we allemaal, alleen hebben we er meestal geen klachten van. Je weet dat het laatste deel van de endeldarm, onze anus een kringspier heeft: de deur die we bij een bepaalde prikkel bedienen en na het poepen weer sluiten. Om geknoei te voorkomen hebben we aambeien gekregen. Dit zijn goed doorbloede zwellichamen rondom de kringspier. Ze voorkomen dat je gaat lekken en sluiten de darmen af, ook in omgekeerde richting. Stroomopwaarts komt er ook geen lucht en water naar binnen. Het zal best een rare vertoning worden als we zouden zwemmen en je darmen zouden vol zouden lopen. Die aambeien zijn een waterdichte dijkverzwaring.

Aambeien als klacht

We krijgen pas klachten als de bloedvaten gaan opzwellen of uitzakken in het bekkengebied.

• In de regel wordt het opzwellen of uitzakken veroorzaakt door veel druk op de aambei met name bij obstipatie (te harde ontlasting). Dit kan door te hard persen tijdens lange sessies op je mobiel tijdens de zitting.
• Tijdens de zwangerschap zal de druk in de buik en het bekken toenemen. Mechanische druk en verzwakking van bindweefsel door de veranderde hormoonhuishouding.
• Lang staan of zitten, overgewicht en verouderen bevordert een verminderde doorbloeding en verzwakking van het bindweefsel.

Gelukkig hoef je niet meteen naar de dokter te rennen. Kleine aanpassingen helpen vaak al. Als klachten nog maar kort bestaan is het belangrijk om te kijken of veranderingen in de leefstijl kunnen helpen.

Wat je zelf kunt doen

• Eet vezelrijke voeding: fruit, veel groenten, volkorenproducten, noten en peulvruchten.
• Drink voldoende water: 1,5 – 2 liter per dag. Vermijd voedingsmiddelen en dranken die de anus kunnen irriteren, zoals koffie, thee, koolzuurhoudende dranken, suiker en alcohol.
• In de benen en bewegen: lopen, zwemmen, yoga en andere dagelijkse activiteiten zoals de trap nemen, maar vermijd activiteiten met veel druk op de anus, zoals fietsen, paardrijden of krachttraining.
• Tijdens je toiletbezoek: niet te lang blijven zitten en niet persen. Er zijn speciale poepkrukjes verkrijgbaar die je voeten iets hoger plaatsen. In de hurkzit is poepen makkelijker.
• Zalven of zetpillen: deze geven tijdelijk verlichting bij jeuk en irritatie.

Vanuit de natuurgeneeskundige en oosterse visie wordt er vaak een andere oorzaak meegenomen. En dat is de stagnatie van de doorbloeding in het poortader-systeem.

De link tussen de lever en het poortader-systeem

Nu wordt het even wat technischer, maar wél interessant.
Het bloed uit je darmen stroomt via je poortader naar je lever. Als daar een probleem ontstaat (dan hoef je niet direct iets ernstigs als levercirrose te hebben) kan de druk in dat systeem flink stijgen. Dat heet portale hypertensie. En wat gebeurt er als de druk toeneemt? Juist: aderen zoeken een uitweg en zetten uit, onder andere in de endeldarm. Daardoor kunnen aambeien, maar ook spataderen ontstaan.

Stagnatie in de bloedsomloop van de aambei geeft minder zuurstofrijk bloed en veroorzaakt jeuk. Roseline omschreef het in haar blog over de lever: Een gezonde lever(energie) zorgt voor een goede doorstroming. Problemen met de lever hebben altijd op de ene of andere manier te maken met blokkade, stilstand en ophoping.

Op een fysiek niveau kan een lever die gewoonweg te veel gifstoffen te verwerken krijgt onder letterlijke spanning komen te staan. Een lever onder spanning geeft druk op de poortader, waardoor de afvoer van bloed vanuit de darmen, anus, benen en onderbuik wordt belemmerd. Hierdoor kunnen klachten ontstaan als aambeien, spataderen, menstruatiepijn en andere menstruatiestoornissen.

Wanneer naar de dokter?

• Als je bloed in je ontlasting ziet. Dat moet je altijd laten nakijken, omdat het ook iets anders kan zijn.
• Als je aanhoudende pijn of hevige jeuk hebt.
• Als de aambei permanent buiten de poort blijft hangen.
• Als je klachten houdt die ondanks je leefstijlaanpassingen niet verdwijnen.

Kijk voor meer informatie op thuisarts.nl

De helpende hand

Als je naar de specialist gaat, worden de aambeien op gedeeld in gradaties:

• Graad I: niks aan de hand, inwendig, niet zichtbaar en geen klachten.
• Graad II: zakken bij persen naar buiten, maar trekken vanzelf terug. Geeft vaak jeuk en mogelijk bloedverlies.
• Graad III: zakken naar buiten en moeten handmatig teruggeduwd worden. Geeft vaak bloedverlies, slijmverlies, jeuk en een drukkend gevoel.
• Graad IV: permanent buiten de anus, vaak pijnlijk en gevoelig.

De specialist

De aanpak hangt af van de klachten en de ernst. Er zijn drie verschillende ingrepen: rubberbandligatie (de zogenaamde elastiekjes), laser bij kleine aambeien met regelmatig bloedverlies, en in mindere mate weghalen door middel van een operatie.

De natuurgeneeskundige

Hoe kun je de conditie van je vaten ondersteunen? Er zijn verschillende kruiden en natuurlijke middelen die traditioneel ingezet worden bij klachten van aambeien. Ze werken vaak op drie manieren: ontstekingsremmend, samentrekkend (adstringerend) en ondersteunend voor de bloedvaten. Vanwege de wetgeving rondom supplementen mogen wij helaas geen (volledige) informatie verstrekken over deze kruiden. Gezondheidsclaims met betrekking tot kruiden zijn al meer dan 10 jaar in afwachting van goedkeuring door de Europese Commissie.

De bekendste kruiden voor inwendig gebruik

• Paardenkastanje (Aesculus hippocastanum) – bekend om het versterken van de vaatwand en verminderde doorbloeding.
• Toverhazelaar (Hamamelis virginiana) – adstringerend en ontstekingsremmend.
• Muizedoorn (Ruscus aculeatus) – werkt vaatvernauwend en kan zwelling en druk verminderen.
• Mariadistel (Silybum marianus) – dit leverkruid bevordert de abdominale circulatie van de poortader in de buikstreek.
• Ginkgo biloba – verbetert de doorbloeding en heeft een antioxidatieve werking.

Dergelijke kruiden niet inzetten bij zwangerschap. Bij medicijngebruik overleggen wat mogelijk is. Sommige kruiden (zoals paardenkastanje of ginkgo) kunnen de bloedstolling beïnvloeden.

De bekendste supplementen die de vaatwand kunnen versterken
(zowel bij aambeien als spataderen)

• Vitamine C omdat het van belang is voor de vorming van collageen en daarmee het bindweefsel in de vaatwand versterkt.
• Vitamine C werkt vaak synergetisch met (citrus)bioflavonoïden. Flavonoïden, zoals hesperine en rutin, zijn krachtige antioxidanten die qua werking lijken op vitamine C en E. Deze stoffen komen onder andere voor in planten, kruiden en groenten(zoals uien, appels, druiven en bijvoorbeeld broccoli). Ze verminderen ontsteking, verbeteren de spanning in de vaatwand en verminderen vochtophoping.
• Uit de schors van de pijnboom (Pinus pinaster) wordt OPC (Oligomere Proantho Cyanidinen) gewonnen. Deze stof heeft een antioxidatieve werking en ondersteunt microcirculatie en vaatwandelasticiteit.
• Zink en koper zijn van belang voor de opbouw van bindweefsel en elastine in de vaatwand.

Uitwendig zijn er verschillende natuurlijke balsems en crèmes met bijvoorbeeld zinkoxide, toverhazelaar, paardekastanje, aloë vera (verkoelend), kamille (verzachtend) en goudsbloem (wondhelend, verzachtend).

Tenslotte, als het te warm wordt tussen de billen kun je ook nog een verkoelend zitbad nemen. Dat zorgt dat de bloedvaten samentrekken en de zwelling en pijn tijdelijk verminderen. Je hoeft je nergens meer voor te schamen, ongeveer de helft van de volwassen medelanders heeft of krijgt aambeien in graad II, III of IV.