Weegbree is een groep planten en valt onder de weegbreefamilie (Plantaginaceae). Deze familie heeft verspreid over de wereld een paar honderd verschillende planten, waaronder het vlozaad (Plantago ovata), waar ik eerder een blog over heb geschreven.
Deze blog behandelt de Nederlandse tak van deze plantenfamilie en dan met name die soorten weegbree die veel in ons land voorkomen.
De weegbreefamilie bestaat uit kruiden en enkele kleine struiken. Vrij recent zijn een aantal plantenfamilies door elkaar gehusseld door nieuwe wetenschappelijke inzichten (onder andere door DNA). Dat heeft ook effect op deze familie. Delen van de helmkruidfamilie (waaronder ereprijs en vingerhoedskruid) en de sterrenkroosfamilie zijn nu ondergebracht bij de weegbreefamilie. Dat maakt het wel erg lastig om typische familie kenmerken te noemen, want daar is veel variatie in. Er zijn maar een paar duidelijke kenmerken die voor alle planten uit deze familie gelden. Het zijn in alle gevallen kruiden en ze hebben 1-4 meeldraden. Op (vrijwel) alle andere punten is er variatie.
Binnen de familie zijn verschillende groepen, geslachten genaamd, die meer verwantschap met planten uit hetzelfde geslacht hebben dan met de andere planten uit de familie. Het geslacht Plantago is in Nederland een van de grootste geslachten. Deze plantengroep heeft een aantal goed waarneembare kenmerken. Zo staan de bladeren doorgaans in een wortelrozet (alle bladeren komen vanuit hetzelfde punt direct boven de grond tevoorschijn) en is er altijd sprake van bloemaren. De meeldraden komen tijdens de bloeiperiode uit de bloem zetten, waardoor het beeld van de bloem verandert.
Voor veel soorten geldt dat de bladnerven meelopen met de bladrand. Dit geldt in Nederland in ieder geval voor de smalle weegbree (Plantage lanceolata), grote weegbree (Plantago major s. major), getande weegbree (Plantago major s intermedia) en de ruige weegbree (Plantago media. De soorten die in Nederland het meeste voorkomen zijn de grote weegbree en de smalle weegbree.
Herkenbaarheid grote weegbree
Grote weegbree is een meerjarige plantensoort. Hij is te herkennen, omdat de bladeren als een krans op de bodem liggen (een wortelrozet), hij verder geen bladeren heeft en de bladnerven met de bladrand meelopen (parallel aan de bladrand). De vorm van de bladeren is min of meer rond, wat deze plant duidelijk onderscheidt van de smalle weegbree.
De bloemen zitten in bloemaren, die aan de vrij lange stengel die onderaan de plant ontspringt. Uit deze bloemaren komen de witte meeldraden die ver naar buiten steken.
Hij is vrijwel onbehaard.
Grote weegbree is een zeer lage (10 cm bij intensief maaibeheer, zoals in het gazon) tot middelhoge (0,5 meter) plant. Vindt er weinig betreding plaats en wordt er amper gemaaid? Dan is de plant in zijn geheel aanzienlijk groter.
In de winter zie je de plant niet meer. Het bovengrondse deel sterft af, maar onder de grond blijft de plant wel leven.
Voorkomen grote weegbree
De meest voorkomende weegbreesoort in Nederland is de grote weegbree.
Hij groeit op alle grondsoorten. Wel moet de grond enigszins voedselrijk zijn, maar dat is het bijna overal in Nederland. In de volle schaduw kan hij niet groeien. Het is een typische “tredplant”, dat wil zeggen dat hij kan prima kan groeien waar betreding door mens of dier plaatsvindt. In Nederland is het een van de meest voorkomende plantensoorten in Nederland en hij groeit ook elders in de wereld. Hij is met de kolonisten meegereisd naar Amerika, waar hij de (bij)naam kreeg “de voetstap van de blanke”. Hij is bestand tegen intensief maaibeheer en intensieve betreding.
Herkenbaarheid smalle weegbree
De smalle weegbree lijkt in veel opzichten op de grote. Ook hierbij zitten de bladeren in een wortelrozet. Ook hierbij lopen de nerven van de bladeren parallel met de bladrand. Tevens heeft de plant vrij lange bloemaren, waaruit de witte meeldraden komen die sterk naar buiten steken. Er zijn echter ook duidelijke verschillen. Zo zijn de bladeren van de smalle weegbree veel smaller en doorgaans ook langer. Hij heeft ook wat meer haar dan de grote weegbree. Smalle weegbree bereikt een hoogte die gelijk is met die van de grote weegbree. Smalle weegbree behoudt de bladeren wel in de winter.
Voorkomen smalle weegbree
Smalle weegbree is net als de grote weegbree goed bestand tegen betreding. Intensief maaibeheer, zoals op het gazon, overleeft de plant echter niet.
Het sap van de bladeren van weegbreesoorten neutraliseert jeuk. Dit werkt tegen brandnetels, maar ook tegen bijvoorbeeld muggenbulten. Aangezien beide soorten in ons land zo veel voorkomen, heb je altijd wel een weegbreeplant in de buurt. Je kunt de bladeren stukknijpen en dan over je jeukplek wrijven.
Hij werkt vooral op de luchtwegen. Het wordt wel een tonicum voor de luchtwegen genoemd. Het is verzachtend bij luchtweginfecties met een droge, taaie hoest. Weegbree is dus goed in te zetten bij griep en verkoudheid. Hij werkt ondersteunend bij astma, maar kan ook bij ontstekingen van de holten ingezet worden omdat hij antibacterieel werkt. Daarnaast is het kruid anti-allergisch en ontstekingsremmend.
Voornamelijk de bladeren of de hele plant worden gebruikt. De zaden worden minder gebruikt, deze kunnen laxerend werken.
Mocht je weegbree willen plukken en gebruiken? Verdiep je dan altijd in hoe je dit verantwoord en veilig kan doen.
Pas altijd op met kruiden gebruiken als je zwanger bent, borstvoeding geeft, medicatie gebruikt of ziek bent. Raadpleeg dan eerst een deskundige.
Door het insturen van het formulier kunt je een reactie achterlaten of een vraag stellen over algemene zaken. Wil je liever direct een consult aanvragen dan kan dat ook.
Stel je vraag!"*" geeft vereiste velden aan
Zij maken de beste natuurgeneeskundige middelen voor je geliefde dier. Oerkracht uit de natuur voor grote en kleine huisdieren.