Allemaal beestjes
Wij hebben ongeveer 1,5 kilo darmbacteriën. Een deel hiervan bestaat uit goede bacteriën die belangrijke lichaamsfuncties voor ons vervullen. Zo houden ze zich bijvoorbeeld bezig met:
- de opname van voedingsstoffen;
- vitamine: het produceren van bepaalde vitaminen (zoals vitamine K, vitamine B1, B6, B12, foliumzuur, niacine en biotine);
- vetzuren: het produceren van korte vetzuurketens die van belang zijn voor het herstel en onderhoud van de darmwand;
- antistoffen: het produceren van antistoffen, waarmee ze een onmisbaar onderdeel van het immuunsysteem zijn;
- azijnzuur: het produceren van azijnzuur dat de groei van schimmels, gistcellen en ongunstige bacteriën remt;
- enzymen: het produceren van het spijsverteringsenzym lactase, waardoor de intolerantie voor lactose wordt verzacht;
- het reguleren van de stoelgang.
Deze bacteriën zijn dus van levensbelang voor ons!
Naast deze gunstige bacteriën, leven er ook ziekteverwekkende en schadelijke bacteriën, schimmels en gisten in onze darmen. In een gezonde darm hebben de goede bacteriën de overhand en houden die de groei van ongunstige bacteriën onder controle.
De darmflora staat in verband met je weerstand, huid en slijmvliezen
Onze huid- en slijmvliezen, onze binnen-en-buitenbekleding van mond tot kont, is te beschouwen als één groot ademend en stofwisselend orgaan. De slijmvliezen van onze darmen, genitaliën, urinewegen, luchtwegen, huid en gewrichtsvloeistof bevatten allen immuunstructuren en zijn samen onderdeel van één groot ‘slijmvlies-immuunsysteem’. Deze met elkaar in contact staande slijmvliezen met hun immuunstructuren worden samen ook wel het ‘slijmvlies-geassocieerde immuunsysteem’ of het ‘Common Mucosal Immune System (CMIS)’ genoemd. Wanneer het immuunsysteem in een van de slijmvliesorganen wordt geactiveerd – als er bijvoorbeeld een virus uit de lucht in je neusslijmvlies landt – dan worden de andere organen in het CMIS-netwerk daarover ‘geïnformeerd’ door dendrietcellen. Vervolgens worden er antilichamen tegen dit virus gevormd in álle slijmvliesstructuren van het CMIS. Zo kunnen problemen in de darmen dus onder andere zichtbaar worden door een immuunreactie in de huid of luchtwegen!
Goed poepje
Het kenmerk van een gezonde darmflora is een gezond mens met een gezonde stoelgang. Een gezonde ontlasting komt dagelijks, heeft een vaste soepele worstvorm, is niet hard of zacht, niet breierig, plakt niet aan de pot (laat geen strepen achter) en bevat weinig slijm. Iemand met een gezonde darmflora heeft een gave huid en is niet allergisch voor natuurlijke stoffen.
Kenmerken van een verstoorde darmflora
Bij een verstoorde darmflora zijn er te weinig goede darmbacteriën, of te weinig verschillende soorten goede bacteriestammen. Daardoor krijgen ziekmakende bacteriën, gisten en schimmels de kans om te gaan woekeren.
Gisting en rotting
Bij een verstoorde darmflora verloopt de spijsvertering niet goed. Daardoor ontstaan er rottings- en gistingsprocessen in het maagdarmkanaal. Bij een gistingsproces worden de koolhydraten onvoldoende gesplitst: de ontlasting is dan meestal licht van kleur en ruikt zuur. Bij een rottingsproces worden de eiwitten onvoldoende gesplitst: de ontlasting is dan meestal donkerder van kleur en ruikt naar rotte eieren. Deze gistings- en rottingsprocessen beschadigen de darmwand en leveren een aantal schadelijke stoffen op. Hierdoor worden zowel de lever als de nieren, die al die afvalstoffen weer moeten uitscheiden, extra belast. Ook de slijmvliezen raken beschadigd door deze ontregeling. Hierdoor kunnen naast darmklachten, ook klachten aan de andere slijmvliesorganen van het CMIS ontstaan. Een verstoorde darmflora (bijvoorbeeld door een voedselintolerantie, zie verderop) kan zo bijvoorbeeld leiden tot het ontstaan van chronische bronchitis, acne of allergieën.
Hoe de darmflora uit evenwicht kan raken
Verkeerde voeding
De groei van goede darmbacteriën raakt verstoord door verkeerde voeding (suiker, geraffineerde koolhydraten (witbrood, witte pasta, witte rijst), sterk bewerkte voedingsmiddelen (snacks), voedsel waar je allergisch of intolerant voor bent), alcohol, roken en stress.
Medicijnen
Ook veel medicijnen hebben een verstorende invloed op de darmflora. Antibiotica zijn erop gericht bacteriën te doden en kunnen (en dat geldt zeker voor breedspectrum-antibiotica) een verwoestend effect op de darmflora hebben. Ook bijnierschorshormonen (corticosteroïden), narcose, fluor (in tandpasta) en laxeermiddelen verstoren de darmflora aanzienlijk. Heel belangrijk om hier te noemen is ook het gebruik van maagzuurremmers. Deze medicijnen verminderen of blokkeren de aanmaak van maagzuur, waardoor voedsel in de maag niet goed verteerd kan worden. Het voedsel komt vervolgens slecht voorverteerd in de darmen terecht. Dit geeft de darmen dus een te zware taak. Hierdoor ontstaan gistings- en rottingsprocessen en kunnen op den duur chronische darmklachten ontstaan, zoals het prikkelbare darmsyndroom.
Hyperpermeabele darm
De cellen van ons darmslijmvlies liggen stevig tegen elkaar aan. Dit noemen we ook wel de ’tight junctions’ van de darm. Een gezonde darm heeft een lage doordringbaarheid (darmpermeabiliteit). Dat moet ook wel, want ons darmslijmvlies vormt de poortwachter tussen de buitenwereld (de darminhoud behoort fysiologisch gezien nog tot de ‘buitenwereld’) en onze binnenwereld (milieu interieur).
Tight junctions
Als de darmflora verstoord raakt en de spijsvertering ontregeld raakt, kunnen de ongunstige microben en hun schadelijke stofwisselingsproducten het darmslijmvlies beschadigen. Hierdoor beschadigen ook de tight junctions en wordt het slijmvlies verhoogd permeabel. Daardoor kunnen er afvalstoffen en grotere onverteerde voedselfracties ‘zomaar’ het darmslijmvlies passeren. En dat is niet de bedoeling! Het achterliggende immuunsysteem slaat daardoor dan ook alarm en gaat ontstekingsreacties produceren. Doordat het darmslijmvlies een onderdeel is van het slijmvliesgeassocieerde immuunsysteem (CMIS) en dus in verbinding staat met alle andere slijmvliesorganen in het lichaam. Hierdoor kan een lekkende darm op die manier zorgen voor een grote hoeveelheid klachten in het hele lichaam.
Klachten die vaak een relatie hebben met een hyperpermeabele darm en een verstoorde darmflora
Huidproblemen: acne, eczeem, psoriasis, allergische huiduitslag.
Auto-immuniteit: allergie, infecties, ontstekingen en voedselovergevoeligheden.
Darmen: obstipatie, diarree, candida, ziekte van Crohn, geïrriteerde darmen, vieze smaak in de mond, stinkende adem, darmkrampen, gasvorming in maag (boeren) en darm (winden), stinkende winden en (erg) stinkende ontlasting, darmontsteking, spastische darm.
Nieren en urinewegen: blaasontsteking, penetrante urinegeur.
Hoe krijg je een verstoorde darmflora weer in evenwicht?
Eet alleen voeding
Dat klinkt voor de hand liggend, maar voeding is iets anders dan vulling. Onder voeding verstaan wij zo veel mogelijk onbewerkte, schone producten van goede kwaliteit. Voeding is alleen voeding als het ook waardevolle bestanddelen aan je lichaam (aan jou!) toevoegt. Al het andere is vulling. Vooral de onbewerkte voedingsmiddelen zijn waardevol voor ons. Dus voedsel dat meteen voedsel is, zonder dat het eerst allerlei bewerkingen of hang- en vliegwerk hoeft te ondergaan. Zoals groente, fruit, eieren, onbewerkte granen, peulvruchten, noten, zaden, onbewerkte vis en onbewerkt vlees.
Geraffineerde voeding
Je kunt je voorstellen dat sterk geraffineerde voedingsmiddelen zoals witbrood, witte pasta, suikerhoudende producten, frisdrank, banket, kipnuggets van roze smurrie en alles wat je oma verder niet als voedsel zou herkennen, niet onder voeding, maar onder vulling valt. Deze sterk bewerkte producten noemen we ook wel ‘leeg’: je kunt het wel eten maar het voedt je niet, het voegt niets toe. Het kost je energie, verstoort je darmflora en gaat ten koste van je gezondheid.
Verder is voeding wat ons betreft heel persoonlijk: eet nooit producten die jij niet goed verdraagt, hoe goed hun reputatie ook is. Veel mensen kunnen melkproducten of tarwe bijvoorbeeld niet goed verteren. Lees meer over gezonde voeding.
Zorg voor een intacte darmwand
Als je je voedingspatroon hebt herzien, is een zinvolle volgende stap om de darmwand te helpen herstellen. Dit kan door het gebruik van bepaalde aminozuren die de eiwitten van de darmwand versterken. Wegens de claimsverordening mag ik hier helaas geen toelichting geven om welk aminozuur het gaat. Neem contact met ons op voor meer informatie hierover.
Eiwitten
Naast een aanvulling uit een supplement is het ook van belang dat het lichaam vanuit de voeding over voldoende eiwitten kan beschikken. Een hyperpermeabele darm heeft nu eenmaal meer bouwstoffen nodig om goed te kunnen herstellen. Als je dus vegetariër bent of helemaal plantaardig eet, is het aan te raden om extra aandacht te besteden aan je eiwitinname. Ook hier is een supplement mogelijk; neem contact met ons op voor meer informatie.
Zorg voor gezonde slijmvliezen
Vetzuren zijn de bouwstenen van vetten. Sommige vetzuren kan ons lichaam zelf maken en andere kunnen we niet zelf aanmaken maar moeten we met onze voeding binnenkrijgen. Deze vetzuren noemen we essentiële vetzuren. Essentiële vetzuren zijn van groot belang voor gezonde slijmvliezen, omdat ze helpen om de slijmvliezen op te bouwen en omdat ze ontstekingen remmen.
Noten, zaden en vis
Vetzuren kun je met je voeding aanvullen door regelmatig vette vis en ongebrande noten en zaden te eten. Deze zijn rijk aan essentiële vetzuren. Ook kun je vetzuren aanvullen met een supplement. Vetzuren worden in ons lichaam via vrij complexe stofwisselingsroutes omgezet in hun actieve stoffen (ontstekingsmediatoren). Voor deze omzettingen verbruikt ons lichaam veel sleutelstofjes (cofactoren), zoals magnesium en verschillende B-vitaminen. Als je tekorten hebt aan vitaminen en mineralen, heeft het gebruiken van vetzuren dus nog steeds niet zoveel zin omdat deze dan niet goed worden omgezet. Daarom is het aan te raden om te zorgen voor een goede basisaanvulling. Neem contact met ons op voor advies.
Zorg voor een goede voedingsbodem
Een goede darmflora gedijt op de juiste vezels, die een voedingsbodem vormen voor de groei van goede darmbacteriën. Deze vezels worden ook wel prebiotische vezels genoemd. Vooral groente en fruit zijn er rijk aan. Zorg daarom voor een overgroot aandeel aan groenten in je voeding. Neem contact met ons op voor meer informatie over vezelsupplementen.
Stress
Stress doet verkrampen en remt de spijsvertering. Actief ontspannen is daarom een goede vaardigheid om jezelf aan te leren om ook je darmen te helpen herstellen.
Wees, als je persoonlijke situatie dat toelaat, zo matig mogelijk met medicijnen en gebruik alleen antibiotica als het écht nodig is. Voor vragen over reguliere medicatie verwijzen wij overigens altijd naar de voorschrijvend arts.
De darmflora kan uitstekend worden aangevuld met bepaalde specifieke supplementen. Wegens de claimsverordening mag ik hier helaas geen toelichting geven om welke supplementen het gaat. Neem contact met ons op voor meer informatie hierover.
Begeleiding
Er zijn dus veel dingen die je zelf kunt doen om je darm gezond te houden. Als het ondanks je inspanningen om goed te eten, te ontspannen en veilige supplementen te gebruiken, toch niet wil lukken, is het een goed idee om je te laten begeleiden door een deskundige, zoals een complementair of natuurgeneeskundig therapeut of arts. Voor ernstige klachten is een deskundige persoonlijke begeleiding altijd onmisbaar. Op zoek naar een goed adres? Neem contact met ons op! Wij helpen je graag verder. Daarnaast kunnen we ook een natuurgeneeskundig consult aanbieden voor een uitgebreider gesprek. Dit is soms nodig bij een ingewikkeld verhaal. We kunnen dan ook een darmmicrobioomtest aanbieden en bespreken, zodat we precies kunnen zien wat er aan de hand is bij jou. Dit geeft een nog completer beeld van jouw specifieke situatie en de beste therapie.
