Libido en hormonen
De belangrijkste vrouwelijke geslachtshormonen zijn oestrogeen, progesteron en testosteron. In de eerste helft van je menstruatiecyclus (dus vanaf de eerste dag van je menstruatie tot je eisprong op ongeveer de 14e dag van je cyclus) stijgt je oestrogeen. Vlak voor je eisprong is je oestrogeenniveau op zijn top en zijn de meeste vrouwen het meest seksueel gericht en gemakkelijk heet. Oestrogeen verhoogt je gevoeligheid tijdens het seksen en houdt je vaginawand in goede conditie. Testosteron wordt door je lichaam uit oestrogeen gemaakt. Het piekt daarom ook vlak voor je eisprong en stuwt je libido nog verder omhoog. Testosteron verhoogt bij vrouwen de seksuele lust (het hrrrrrr-gevoel) en houdt je vagina vochtig.
Vanaf je eisprong dalen je oestrogeen en testosteron en stijgt de productie van progesteron. Progesteron houdt je algemene libido op peil en laat je je emotioneel stabiel voelen. Richting de menstruatie in de vierde week dalen zowel oestrogeen als progesteron, totdat je menstruatie doorbreekt. En repeat.
De cyclische natuur van vrouwen
Vrouwen zijn door en door cyclische wezens. De vrouwelijke hormooncyclus bestrijkt zo’n 28 dagen (of iets korter of iets langer) en beweegt samen met het ritme van de maan en de getijden. Als vrouw heb je op die manier een diepe connectie met de natuur en de natuurlijke aardse ritmes. Deze connectie tussen het vrouwelijke en de aarde werd al door onze vroegste voorouders onderkend en vereerd in de vorm van de grote godin of Moeder Aarde.
Maar hoewel we veel weten over de maandelijkse dans van de vrouwelijke hormoonhuishouding, wordt deze cyclische vrouwelijke natuur in de diepte toch nog nauwelijks begrepen. Vrouwen en onze wisselende emoties worden nog vaak als “grillig” bestempeld in een maatschappij waarin een contante werkprestatie en ook een constant libido de norm is. Dit is totaal onrealistisch voor de helft van de wereldbevolking, die leeft in een natuurlijke op- en neergang van energie, libido, prestatie, emotioneel leven en mentale activiteit. Een verminderd libido is voor veel vrouwen allereerst een natuurlijk en normaal onderdeel van hun maandelijkse cyclus: de ene week is je libido laag, de andere week weer hoog, enzovoort.
Gerommel in je hormoonhuishouding
Je hormoonhuishouding is de dirigent van je emoties, lichamelijk functioneren en seksuele drive. Gedoe met je hormoonhuishouding levert dus ontegenzeggelijk gedoe op met je lust en seksleven. Zorg daarom goed voor je hormonen.
Oorzaken van een verminderde zin in seks
Gebruik van de pil
De pil bevat vaste hoeveelheden oestrogeen en progesteron. Wanneer je de pil gebruikt, wordt het natuurlijke eb en vloed van je lichaamseigen hormooncyclus bruut overschreeuwd. Er ontstaat een soort afvlakking die je lichaam niet eigen is. Door deze verstoring verdwijnt ook de natuurlijke testosteronpiek en natuurlijke sekszin zo rond je eisprong. Je lichaam is niet achterlijk en weet dondersgoed dat je niet vruchtbaar bent. De pil dempt voor veel vrouwen dan ook hun libido, omdat het lichaam onder invloed van de pil kunstmatig in de verkeerde levensfase zit. Dit heeft ook invloed op je natuurlijke creativiteit. Veel vrouwen ontwikkelen een (sluimerende) depressie onder de vervlakkende invloed van de pil. Deze “bijwerking” (een wat misleidende term, want vervlakking is de werking van de pil) wordt nog steeds onvoldoende herkend en erkend door veel voorschrijvers en gebruiksters van de anticonceptiepil.
Vitamine B6
Daarnaast is de pil een antagonist van vitamine B6, waardoor je gemakkelijker een tekort aan vitamine B6 kunt oplopen wanneer je de pil gebruikt. Vitamine B6 is noodzakelijk voor het onderhouden van een gezond hormonaal evenwicht. De pil werkt dus dubbel verstorend op je hormoonhuishouding en libido. Bedenk daarbij dat je geslachtshormonen geen geïsoleerde functie van je lichaam zijn; de natuurlijke cyclus van je geslachtshormonen staan in nauwe wisselwerking met de hormonen die zorgen voor je stressbestendigheid, je gemoedstoestand, je suikerstofwisseling, je gevoeligheid voor ontstekingen en de snelheid van je basaalmetabolisme. Al deze systemen raken dus beïnvloed door de anticonceptiepil.
Condooms zijn het vriendelijkste en veiligste voorbehoedsmiddel voor het vrouwelijk lichaam.
De pil is een goed voorbeeld van een ontwikkeling die ooit tegemoet kwam aan de behoefte aan zekerheid, seksuele autonomie en de mogelijkheid om een constant, rechtlijnig niveau van functioneren te bereiken. Echter hiervoor leveren vrouwen in op hun natuurlijke, diepe verbinding met de cyclische aard van de natuur, hún natuur. Het is tijd om de echte, diepe waarde van deze vrouwelijke essentie weer te leren kennen, onderkennen en waarderen en haar een waardige plaats te geven in onze samenleving. Zo kunnen wij – mannen én vrouwen (én alle andere regenbogers) – groeien naar een gezond en evenwichtig mens-zijn, zowel individueel als collectief.
Menopauze
De menopauze is een gigantisch keerpunt, op alle vlakken. In dit blog kun je er alles over lezen. Tijdens de menopauze transformeert je gehele wezen zich van de vruchtbare-mogelijk-moederfase naar de fase van de crone (de wijze oude vrouw). In je lichaam betekent dit dat je hormoonhuishouding grondig van karakter verandert. Met name je oestrogeenniveaus dalen geleidelijk (soms minder geleidelijk) naar een lager niveau. Hierdoor gaan allerlei organen en fysiologische processen die voorheen door hoge oestrogeenniveaus werden aangestuurd, anders werken. Dit betekent dat je lichaam heel anders aan kan gaan voelen en dat je soms heel vreemd in je velletje kunt zitten. Begrijpelijk, maar lastig. Het rotsvaste vertrouwen in je lichaam kan gaan wankelen, waardoor je je erg kwetsbaar kunt gaan voelen.
Naast klachten als opvliegers of vaginale droogte (zie verderop) kunnen ook emotionele kwetsbaarheid of prikkelbaarheid je seksuele vlammetje behoorlijk laten doven. (Dit geldt zeker niet voor iedereen, want sommige vrouwen ervaren tijdens en na de menopauze júist hun seksuele hoogtijdagen!)
Overgangsklachten zoals opvliegers, vaginale droogte en prikkelbaarheid of emotionele kwetsbaarheid zijn vaak goed te verhelpen of verzachten met natuurgeneeskunde, waardoor ook je libido zich vaak weer kan herstellen. Opvallend is bovendien dat veel echte vrouwenkruiden zowel inwerken op het verminderen van overgangsklachten als het aanwakkeren van je libido. Da’s toch weer leuk van die natuur. Vraag ons om een persoonlijk advies bij overgangsklachten.
Vaginale droogte
Niet lekker in je vaginavelletje zitten is natuurlijk een behoorlijke domper voor je lustige inner goddess. Tijdens de overgang krijgen veel vrouwen te maken met een droge vagina. Door de dalende oestrogeenniveaus veranderen je slijmvliezen van structuur. Hierdoor wordt je vagina vaak droger, en kan je vulva er een beetje anders uit gaan zien en voelen dan voorheen. Deze verandering in de structuur en vochtigheid van de slijmvliezen komt vaak gegeneraliseerd voor, waardoor je ook last kunt krijgen van droge ogen, een droge mond en een vergrote gevoeligheid voor bijvoorbeeld blaasontstekingen en virale infecties. Hoort er allemaal bij, maar is wel even wennen.
Naast de menopauze kan vaginale droogte ook veroorzaakt worden door gebruik van de anticonceptiepil en stress. Ook vrouwen wiens vrouwelijke organen beschadigd zijn geraakt of beïnvloed zijn door bijvoorbeeld het hebben moeten ondergaan van een operatie, bestraling of hormoontherapie, kunnen te maken krijgen met klachten zoals droogte.
Naast bovenstaande worden of zijn sommige vrouwen van zichzelf gewoon minder nat. Zolang je goed contact blijft houden met je eigen lijf en met respect voor je eigen grenzen met je seksualiteit omgaat, hoeft dat geen probleem te zijn. Glijmiddel bestaat niet voor niets en ook kunnen sommige kruiden je helpen om je lijf net iets meer “aan” te zetten wanneer je gaat vrijen.
Glijmiddel is your friend
Vaginale droogte maakt je slijmvliezen kwetsbaar, waardoor je gemakkelijker een vaginale infectie [link naar vaginablog] kunt oplopen. Enter: glijmiddel! Gebruik glijmiddel, altijd, en lekker veel. Zorg wel voor een natuurlijk glijmiddel zonder chemische troep erin en met natuurlijke verzachtende bestanddelen zoals aloë vera. Een droge vulva kan gemakkelijk schraal en ongemakkelijk aanvoelen, bijvoorbeeld tijdens het fietsen. Kattenvet is dan een uitkomst: gewoon dagelijks insmeren, en klaar. Sommige vrouwen gebruiken kattenvet zelfs als glijmiddel (let op, kan niet in combinatie met condooms). Draag wel katoenen ondergoed dat vies mag worden en heet gewassen kan worden, want het is een lekker vettig spulletje.
Naast uitwendig smeren en vaginale gelletjes inbrengen kun je ook met voedingssupplementen je slijmvliezen verzorgen. Vooral de gezonde meervoudig onverzadigde vetzuren spelen een rol bij de slijmvliesfunctie van het lichaam. Omega-7-vetzuren uit bijvoorbeeld duindoornolie zijn bij uitstek geknipt voor droogte-klachten (vagina, mond, ogen). Ook voldoende omega-3-vetzuren (uit algen of vette vis) zijn van belang voor je hormonen en slijmvliezen.
Cofactoren voor de hormoonhuishouding (dit zijn allerlei vitaminen en mineralen die de hormoonstofwisseling helpen “omsleutelen”) haal je uit een multi en een gezond en gevarieerd dieet waarin een berg groenten de hoofdrol speelt. Vergeet ook je vitamine D niet (uit een supplement).
Uitputting en stress
Stress is een killer. Wanneer je lange tijd stress hebt of onder hoge druk staat, maakt je lichaam grote hoeveelheden van het stresshormoon cortisol aan. Cortisol zorgt ervoor dat je een effectieve lange-termijn-stressrespons hebt. Het verhoogt je bloedsuikerspiegel, verhoogt je bloeddruk en versnelt je hartslag. Zo kunnen je spieren lekker over superveel bloed en suiker beschikken zodat jij op topsnelheid over de toendra kunt sjezen. Lekker! Alleen: anno 2020 is er geen toendra enne…sjezen doe je in je hoofd, niet op het veld. Die natuurlijke stressrespons is dus helemaal niet nuttig, maar levert in onze huidige tijd juist schade op. Want: die hoge bloedsuikerspiegel beschadigt je vaten en zet druk op je nieren, verstiert je normale insulinerespons en maakt je dik. Je hoge bloeddruk geeft een verhoogd risico op hart- en vaatincidenten.
Voorrang aan cortisol
Tot overmaat van ramp wordt cortisol uit hetzelfde grondstofje vervaardigd als progesteron, een belangrijk vrouwelijk sekshormoon. Overleving gaat biologisch gezien áltijd voor op seks en voortplanting, dus zal je lichaam bij stress altijd voorrang geven aan de productie van cortisol over de productie van progesteron, waardoor je progesteronproductie dramatisch kan dalen. Gevolg: je voelt je rot, je geestelijk evenwicht wiebelt en je cyclus is kort en/of onregelmatig. Zin om met die lekkere kerel (M/V) de bosjes in te duiken heb je al helemaal niet! Stress geeft dus een diepe hormonale verstoring.
Ook de oude Chinezen wisten zit. Door de bril van de Traditionele Chinese Geneeskunde bezien is je basisenergie dezelfde oerkracht waaruit je seksuele energie stroomt. Energie, basiskracht, het hebben van een stabiele rust in je lijf en je seksuele drive zijn allemaal functies van dezelfde energie. Bij uitputting van die basisenergie vermindert dus ook je seksuele kracht en je vruchtbaarheid. Het is geen toeval dat Chinese adaptogene kruiden (waarover verderop meer) meestal zowel inwerken op het versterken van de basisenergie als het libido en de vruchtbaarheid.
Hormonale stoornissen
Tot slot in het rijtje gedoetjes die een rommeltje maken van je hormonen zijn de diepere hormonale verstoringen. Klachten zoals endometriose en polycysteus-ovariumsyndroom (PCOS) hebben ontegenzeggelijk invloed op je libido. Deze klachten kunnen behoorlijk ernstig zijn. Vaak is een combinatie van natuurgeneeskundige en regulier-geneeskundige methoden mogelijk om deze klachten te verzachten. Raadpleeg hiervoor je arts, natuurarts of natuurgeneeskundig therapeut.
En nu: hoe lossen we dit nou allemaal op?!
Er zijn bijzonder veel kruiden die je libido kunnen aanwakkeren. De natuur zorgt altijd voor de mens, en gezien seks en voortplanting zo ontzettend belangrijk zijn voor het leven zelf, barst de natuur van de lustopwekkende kruidjes en fruitjes.
Zoals je hierboven uitgebreid hebt kunnen lezen, is een wakker libido geen functie op zichzelf, maar meer een natuurlijk gevolg van een gezond hormonaal evenwicht en een goede conditie en basisenergie. En omdat alles in het leven als één met elkaar verbonden is, hebben opvallend veel libidoverhogende kruiden een versterkend en stabiliserend effect op zowel je libido als je hormonale evenwicht én je stressbestendigheid en basisenergie. Hoe fijn! Deze groep kruiden wordt ook wel “adaptogenen” genoemd, omdat ze de aanpassing (adaptatie) van het lichaam aan stressvolle omstandigheden optimaliseren en het evenwicht tussen een gezonde stressrespons en een optimale voortplantingsfunctie ondersteunen.
De volgende kruiden zijn prachtig voor je liefdesleven. Let op: je kunt ze niet combineren met de anticonceptiepil of hormonale substitutietherapie.
Damiana – Turnera diffusa
Damiaanblad wordt – heel toepasselijk – ook wel “Mexicaans liefdeskruid” genoemd. Damiana komt oorspronkelijk uit Midden- en Zuid-Amerika, waar de Maya’s en de Azteken het oorspronkelijk gebruikten tegen angst, rusteloosheid, slapeloosheid, vermoeidheid, verminderd libido en potentiestoornissen. Damiana is een afrodisiacum dat het libido bevordert en een testosteronachtige werking heeft.
Daarnaast heeft damiana een rustgevende, ontspannende en stemmingsverbeterende werking. In de hedendaagse kruidengeneeskunde is damiana een plant die kan worden ingezet bij seksuele klachten door stress, vermoeidheid en emotionele oorzaken. Damianablad heeft een verwarmende, ontspannende en erotiserende werking. Het kruid is goed te gebruiken als thee en wordt soms ook als smartdrug gebruikt door het te roken in een pijpje of als joint. Een mooie plant om samen met je partner(s) te gebruiken in een liefdes- of tantraritueel, bijvoorbeeld in een theeceremonie.
Maca
Maca (Lepidium meyenii) is een knolletje dat in het tropische gebergte van Peru groeit onder extreem wisselende omstandigheden: van extreme middaghitte tot ijzige nachttemperaturen, intens zonlicht, zeer sterke wind en op grote hoogte. Al duizenden jaren gebruikt wordt maca als geneeskrachtige plant gebruikt; de Inca’s kweekten al maca en gebruikten het als integraal deel van hun voeding vanwege de voedingswaarde en de heilzame eigenschappen op de vitaliteit, vruchtbaarheid en potentie. Omdat deze kostbare wortelknol zo goed kon worden bewaard, werd hij ook gebruikt als ruilmiddel voor bijvoorbeeld rijst, mais of bonen. De Inca’s aten maca ook voordat ze ten strijde trokken om meer moed en kracht te verkrijgen. Het was een soort antieke doping voor boodschappers en verkenners die te voet gigantische afstanden in het woeste landschap moesten doorkruisen.
Maca is een adaptogene plant die de weerstand tegen ongunstige omgevingsfactoren (hitte, kou, straling, giftige en belastende stoffen) versterkt, ingezet wordt bij vermoeidheid en algehele zwakte en de hormoonhuishouding versterkt en reguleert. Het verbetert de stressrespons en stresstolerantie. Maca verbetert bij vrouwen het libido, helpt tegen overgangsklachten zoals opvliegers en een droge vagina, verbetert het ritme van de menstruatiecyclus en verbetert de algehele vitaliteit en stressbestendigheid.
Dong quai – Angelica sinensis
Chinese Engelwortel werd al in de eerste eeuw voor Christus beschreven. Binnen de traditionele Chinese geneeskunde is Chinese engelwortel één van de meest gebruikte kruiden bij gynaecologische klachten. Dong quai heeft een energetisch verwarmende werking, wat meestal wil zeggen dat het de doorbloeding verbetert. Dat klopt ook, want dong quai versterkt de doorbloeding van het bekken, de buikholte en de vrouwelijke geslachtsorganen. Hierdoor wordt stagnatie (congestie) in de buik opgeheven, waardoor klachten zoals menstruatiepijn, PMS, onregelmatige cyclus, kramp en vruchtbaarheidsproblemen kunnen worden opgeheven. Kippensoep met Chinese engelwortels erin is een Chinees huismiddel dat tijdens de menstruatie en na het baren wordt gegeten. Wanneer je libidoklachten gepaard gaan met (overdreven) menstruatiepijn, een onregelmatige cyclus, vaginale droogte en een “koud” gevoel van of in je onderbuik, is Chinese engelwortel een mooi kruid om te gebruiken.
Horny goat weed – epimedium
In het Nederlands: geile geitenkruid. Behoeft door de treffende naam niet al teveel toelichting: horny goat weed maakt je geil. Horny goat weed wordt door mannen vooral gebruikt in de vorm van een supplement tegen impotentie en vroegtijdige zaadlozingen (ejaculatio praecox). Maar ook bij vrouwen heeft dit kruid een afrodiserende en tonifiërende werking. Daarnaast wordt Horny goat weed voor verschillende andere klachten gebruikt, zoals gewrichtspijn, mentale en fysieke uitputting, geheugenproblemen en immuunklachten. Het kruid staat tevens bekend om zijn anti-ageing eigenschappen. Horny goat weed kan interacties geven met geneesmiddelen, waaronder bloedverdunners, bloeddrukverlagers, synthetische hormonen (met name oestrogenen) en geneesmiddelen voor het hart.
Eleuterococcus senticosus – Siberische ginseng
Er bestaan verschillende soorten ginseng, te weten Siberische ginseng (Eleuterococcus sentisosus) en Koreaanse ginseng (Panax ginseng). Beide lijken qua werking nogal op elkaar, want beide planten verhogen de vitaliteit en basiskracht en verhogen het libido. Beide planten verhogen dus het Yang. In vergelijking met elkaar heeft Eleuterococcus echter een wat zachtere, harmonieuzere werking die beter past bij een wat sensitiever gestel. Panax ginseng is pittiger en vuriger in zijn werking en past daardoor over het algemeen meer bij mannen. In energetische termen is Eleuterococcus minder Yang dan Panax ginseng en past daarom beter bij de vrouwelijke Yin-aard.
Siberische ginseng wordt in de Chinese geneeskunde al meer dan 2000 jaar gebruikt om de algehele levenskracht (Chi) te verhogen en om het Yang te bekrachtigen. Eleuterococcus is een adaptogeen dat het lichaam helpt om zich aan te passen aan ongunstige omstandigheden en de stressbestendigheid sterk verbetert. Eleuterococcus is een tonicum voor de fysieke kracht en heeft daarnaast een sterk harmoniserend effect op de hormoonhuishouding, waardoor het hormonale klachten zoals overgangsklachten, menstruatieklachten en verlies van libido kan helpen verminderen. Vooral waar uitputting en stress, herstel na ziekte en/of een lage basisenergie in het spel zijn (geweest) is Eleuterococcus een goede keuze.
Muira puama – Ptychopetalum olacoides – Acanthea virilis
Muira puama wordt ook wel potentiehout genoemd. Het bevat zo’n 0,06% muirapuamine, een alkaloïde dat erg lijkt op yohimbine, de werkzame stof in yohimbe, eveneens een kruid dat de potentie en de mannelijke erectie verhoogt (maar helaas niet meer is toegestaan in Nederland – het kruid dan). Muira puama wordt door de Brazilianen traditioneel gebruikt voor de opwekkende en spijsverteringsbevorderende eigenschappen. Het wordt gebruikt tegen impotentie, inwendig als tinctuur of uitwendig als een sterk afkooksel waar je vervolgens met je onderlichaam in baadt (een genitaalbad). Ook is dit kruid een tonicum voor het zenuwstelsel en worden er antireumatische eigenschappen aan toegekend.
Libido kruiden bij vrouwen
Bij vrouwen heeft potentiehout een modulerend effect op het hormonale evenwicht, waardoor het kan worden gebruikt bij PMS, pijnlijke menstruaties en overgangsklachten. Muira puama draagt een mooie combinatie in zich van zenuwsterkende, adaptogene en afrodiserende effecten, waardoor het ook voor vrouwen heel geschikt is om het libido te versterken. Met name als je geen zin (meer) hebt om te vrijen door aanhoudende vermoeidheid. (Ga met aanhoudende vermoeidheid ook altijd langs je huisarts.)
Salie – Salvia officinalis
Salie is een klassiek vrouwenkruid met een prachtig scala aan werkingen op de vrouwelijke natuur. Als overgangskruid is het bijzonder geliefd wegens haar verkoelende en zweetremmende werking bij opvliegers met (nacht)zweten. In de vruchtbare periode kan salie helpen om de menstruatie beter op gang te brengen. Salie heeft een zachte oestrogeenregulerende werking, waardoor het een tekort aan oestrogeen kan balanceren en een overmaat aan oestrogeen juist wat kan afremmen. Salie bevordert daardoor het libido en de zin om te vrijen bij vrouwen. De tonische werking op het zenuwstelsel ondersteunt bovendien bij stress en (nerveuze) uitputting, wat ook de basisenergie ten goede komt.
Tribulus terrestris
Tribulus is een plant die binnen de Indische Ayurvedische geneeskunde al duizenden jaren gebruikt wordt om de vitaliteit en seksuele drang te vergroten. Het bevordert de aanmaak van lichaamseigen testosteron bij zowel mannen als vrouwen, en heeft een afrodiserende en libidoverhogende werking. Bij vrouwen versterkt Tribulus tevens de aanmaak van oestrogeen, waardoor Tribulus ook nuttig is bij klachten door een dalende oestrogeenspiegel, met name rondom de menopauze.
Fenegriek – Trigonella foenum-graecum
Fenegriekzaad heeft een oestrogeenachtige werking, waardoor het de oestrogeenniveaus kan helpen reguleren. Op basis daarvan kan het een krachtig libidoverhogend middel zijn voor vrouwen. Daarnaast wordt fenegriek gebruikt om de productie van moedermelk te stimuleren, PMS-klachten te bestrijden en bij menopauzale klachten zoals opvliegers en vaginale droogte en om de menstruatiecyclus te helpen reguleren.
Toe aan een persoonlijk advies? Bel ons, mail ons, vraag een consult aan bij een van onze natuurgeneeskundig therapeuten of kom gezellig langs in de winkel!
