Knolgewassen en wortels: groente uit grootmoeders tijd

Bietjes

Deze rode knolgewassen zijn er trouwens ook in het geel, maar die zie je niet snel bij de supermarkt. Er bestaat ook een rood-wit gestreepte variant, de zogenaamde Chioggia-biet. Bietjes worden meestal een uur gekookt, maar de Chioggia-biet kan ook rauw gegeten worden. Bietjes hebben een zogenaamde grondsmaak die niet door iedereen gewaardeerd wordt, maar ze zijn wel supergezond! Dus ze lekker leren klaarmaken kan de moeite waard zijn. Ze zijn rijk aan een bepaalde antioxidant – zeaxanthine – maar bevatten ook een mooie diversiteit aan mineralen zoals kalium, calcium, fosfor, ijzer, koper en zink.

Betaïne

Bieten zijn ook rijk aan een specifieke stof genaamd betaine. Betaïne bepaalt de rode kleur van de biet. Het wordt in verband gebracht met bescherming van de lever en kan helpen om het homocysteïnegehalte van het bloed te verlagen. Homocysteïne is een meeteenheid om hart- en vaatproblemen te beoordelen. Daarnaast bevatten bieten veel nitraat. Dit wordt door het lichaam omgezet in stikstofmonoxide en kan zo de bloeddruk verlagen. Wil je toch meer bietjes eten? Verwerk dan de voorgekookte bietjes in een groentesmoothie met een beetje fruit. Ik maak zelf elke ochtend een groentesmoothie met een pluk bladgroente, zoals andijvie of spinazie, 100 gram biet, een stengel selderij, een schep eiwitpoeder, een pruim voor een zoetje, een avocado en komkommer. Voor extra vezels en wat vetten voeg ik nog lijnzaad, hennepzaad en zonnebloempitten toe. Et voilà ik zit de hele ochtend vol en heb al een berg groente binnen.

Knolselderij

Knolselderij is niet te verwarren met bleekselderij. Uiteraard passen ze wel binnen dezelfde selderijfamilie. Knolselderij groeit onder de grond en valt onder de knolgewassen en bleekselderij boven de grond. Bleekselderij valt binnen de familie van bladgroenten. Met knolselderij kan je ook van alles bereiden. Denk bijvoorbeeld aan knolselderij met risotto en truffel. Maar het wordt ook vaak gebruikt in erwtensoep. Knolselderij is behoorlijk rijk aan gezonde vezels en vitamine K. Daarnaast zitten er mineralen in zoals kalium, natrium, calcium en fosfor.

Knolvenkel

Venkel is ook een knol; deze groeit boven de grond. Venkel heeft een specifieke anijsachtige smaak, die niet door iedereen gewaardeerd wordt. Het bevat wat B-vitamines en daarnaast mineralen als kalium, natrium, calcium, fosfor en ijzer. Venkel kan gekookt, gebakken en geroosterd worden in de oven. Wat te denken bijvoorbeeld over deze heerlijke geroosterde honing-mosterdkip met venkel en pastinaak?

Koolraap

Koolraap is een knol met een paarsige buitenkant. Als je hem eet heeft hij zoet vruchtvlees. Hij is rijk aan mineralen en vezels. Koolraap kan in Indiase, Nederlandse en Italiaanse recepten toegepast worden. Hij is dus heel makkelijk te verwerken. Je kan hem koken en bakken. Koolraap groeit net onder de grond, terwijl koolrabi (een andere groente), net boven de grond groeit.

Meiraap

Vroeger werd meiraap nog veel gegeten, tegenwoordig is men hem een beetje vergeten in de familie van knolgewassen. Het is een platronde knol met wit vruchtvlees. Hij groeit snel in de tuin en heeft weinig mest nodig. Je kan hem in het voor- en najaar planten. De bladeren kunnen worden gegeten als raapstelen. Er bestaan ook varianten van met wit-roze uiterlijk of gele meiraap. Hier een recept voor meiraap met raapsteeltjes.

Pastinaak

Pastinaak is een vrij makkelijk te kweken groente in de moestuin. Stop hem op tijd in de grond en dan heb je in het najaar een bos pastinaak. Pastinaak vraagt ook niet veel van de grond. Hij bevat veel verschillende voedingsstoffen en is een interessante toevoeging aan je maaltijd. Je kan er ook van alles mee. Er zit omega 6 in, veel vezels, verschillende B-vitamines, vitamine C, en allerlei mineralen zoals kalium, calcium, fosfor en magnesium. Je kan er pastinaakfrietjes, soep of een stamppot van maken. Alles even heerlijk.

Radijs

Radijsjes hebben vaak een scherpe wat peperachtige smaak. Deze pittige smaak ontstaat door de vorming van mosterdolie onder invloed van de zon. In de zomer zijn ze dan vaak ook pittiger dan in de winter. Als je de smaak wat wilt verminderen kan je de schil eraf schillen. Wist je trouwens dat de bladeren van de radijs ook eetbaar zijn? Maar niet veel mensen gebruiken het radijsblad in een salade. Radijsjes bevatten ook aardig wat zwavel, net als uien en knoflook. Zwavel is voor ons essentieel voor een goede leverontgifting. Ze zijn verder rijk aan vitamine C, kalium, calcium en natrium en fosfor. Je kan ze rauw eten of in dunne schijfjes een salade verwerken om die een pittig accent te geven.

Rammenas

Rammenas is een knolgewas dat in diverse soorten leverbaar is. Zo heb je een zomerrammenas en een zwarte ronde winterrammenas. Hij staat ook wel bekend als Japanse radijs of witte radijs. Hij wordt ook veel gebruikt in de Aziatische keuken om bijvoorbeeld kimchi mee te maken. Je kan hem eten als rauwkost. Zo kan je een soep maken met vergeten groenten zoals rammenas, peterseliewortel en pastinaak. Rammenas is rijk aan allerlei mineralen zoals kalium, calcium, fosfor en vitamine C. Daarnaast is het waardevolle toevoeging voor vezels.

Schorseneren

Schorseneren hebben een hele lange wortel met een donkerbruine schil. Spoel het zand van de schorseneren en schil ze met een dunschiller. Je kan ze 15 minuten koken en met diverse ingrediënten opdienen. Schorseneren lijken een beetje op asperges, alleen die smaak is wat verfijnder. Ze bevatten relatief veel ijzer en zijn rijk aan de vezel inuline. Daarnaast bevatten ze vitamine C en calcium.

Uien en knoflook

Er bestaan veel soorten uien. Niet alleen witte, gele en rode, maar ook qua grootte kan het alle kanten op: sjalot, zilverui, bosui, lente-ui. Uien en knoflook zijn rijk aan zwavel en vezels, en staan bekend om hun smaaktoevoeging aan het eten en hun antibacteriële eigenschappen. Elke ui kan je op een andere manier verwerken in je eten en heeft weer een andere meerwaarde. Je kan ze bakken, rauw eten of marineren in azijn om de smaak wat te verzachten.

Wortel

Wortels zijn er in veel varianten. Niet alleen qua kleur, maar ook qua soorten. Er zijn bijvoorbeeld winterwortels, de dikkere soorten, en de bekende peentjes, die vaak dunner zijn. Tegenwoordig zijn er door kruising ook allerlei gekleurde (paarse, gele) wortels te krijgen en kan je in je moestuin ook ronde worteltjes kweken. Wist je trouwens dat wortels van oorsprong wit waren? In de 9^e eeuw waren er wel paarse wortels bekend in Centraal-Azië. In de 15^e eeuw kwamen er oranje wortels naar Europa. Mogelijk dat men destijds witte en gele wortels gekruist hebben. Wortels staan bekend om hun bijdrage aan goed zicht en gezonde ogen door de aanwezige carotenoïden. Daarnaast dragen ze ook bij aan onze vezelbehoefte. Én er zit calcium kalium en fosfor in.

Wortelpeterselie

Lijkt op peterselie, maar in dit geval kan dit als wortelgewas gegeten worden. Hij kan als groente gegeten worden, maar ook gebruikt worden om gerechten op smaak te brengen. Wortelpeterselie lijkt erg op een pastinaak, maar de smaak is minder zoet. Hij is ook wat kleiner dan een pastinaak. Maak bijvoorbeeld dit recept.  De peterseliewortel zit stampvol gezonde voedingsstoffen. Zo bevat hij onder andere vitamine B6 (pyridoxine), een vitamine die een belangrijke rol speelt bij de opbouw en omzetting van eiwitten en koolhydraten in je lichaam.

Nou we hopen dat je wat wijzer bent geworden in de wereld der groenten en knolgewassen! Er zijn zo veel varianten die we niet vaak genoeg op het menu zetten, maar wel heel gezond zijn. Dus mix it up en probeer weer eens wat anders. Veel kookplezier en eet smakelijk!