De maag
Als we eten of drinken begint het proces van spijs verteren. We kauwen er lustig oplos, het eten wordt vermengd met speeksel. De fijn gekauwde brei raakt hierdoor doordrenkt met enzymen, dat is een eerste stap in het afbraakproces van onze voeding. Na een stortval door de slokdarm, komen de happen aan in de maag. Dit holle orgaan gaat, afhankelijk van wat we eten/drinken, maagzuur c.q. zoutzuur (HCL) produceren. Maagzuur is vooral bedoeld om de eiwitten te verteren. Hoe hoger het eiwitgehalte in de voeding des te meer maagzuur er geproduceerd wordt. Een maaltijd met een biefstuk kan tot wel 3 uur in de maag gemengd en gekneed worden voordat het als voorverteerde brokken in de dunne darm belandt.
Functies van het zure karakter van de maag
- Maagzuur neutraliseert verschillende ziekteverwekkers, waaronder bacteriën, gisten en virussen. Het heeft een beschermende werking tegen voedselvergiftigingen.
- Het eiwitsplitsende enzym pepsine heeft zoutzuur nodig om geactiveerd te worden.
- Maagzuur helpt vitamine B12 vrij te maken uit voeding en is noodzakelijk om in de maag de intrinsieke factor (een bestanddeel van het maagsap) te activeren. De intrinsieke factor is noodzakelijk voor de opname van vitamine B12: vanderpigge.nl/gezondheid/op-je-tandvlees-lopen-vitamine-b12-tekort
- Het zure klimaat is nodig voor het ioniseren van mineralen; de opname van verschillende mineralen zoals magnesium, calcium, ijzer en zink is voor een belangrijk deel afhankelijk van dit proces.
- De zure maaginhoud stimuleert in de dunne darm de spijsverteringssappen die weer voor verdere splitsing/afbraak noodzakelijk zijn.
- Maagzuur is van belang om de onderste slokdarmspier (overgang naar de maag) te sluiten; in principe vermindert voldoende zuur een zure reflux.
- De andere kant op helpt het zuur de sluitspier naar de dunne darm te openen. Voldoende maagzuur helpt bij een vlotte passage. De voeding blijft niet als een blok in je maag hangen.
Onvoldoende maagzuur wel last van reflux of zuurbranden
Het merendeel van de mensen die last heeft van brandend maagzuur blijkt eerder een geringe productie van maagzuur te hebben. Hoe komt dat?
- Een mechanisch probleem, de maagklep sluit niet lekker omdat er een middenrifbreuk is.
- Zwangerschap, ook mechanisch, er zit “iets” in de weg.
- Vanwege een geringe vertering in de maag kan gisting ontstaan; die gassen geven een opwaartse druk. Hierdoor kan ook een reflux ontstaan waarbij de voedselbrij omhooggestuwd wordt en zuurbranden ontstaan.
- Een overgroei van bacteriën in de dunne darm (SIBO) kunnen dezelfde druk en gassen veroorzaken.
- Irritatie van het maagslijmvlies als gevolg van een maagslijmvliesontsteking (dit gaat vaak gepaard met misselijkheid, pijn en gasvorming).
- Overigens kunnen dergelijke klachten ook ontstaan als de lever te weinig gal maakt en er een slechte doorstroming is. De vetvertering is dan verminderd (plakkerige ontlasting) en de maaglediging is trager. Binnen de TCM (Traditional Chinese Medicine) geneeswijze heeft het dan te maken met Peverstagnatie of levervuur.
Last van maagzuur door medicijngebruik
Sommige medicijnen kunnen maagklachten geven of de maag beschadigen, bijvoorbeeld:
- Pijnstillers zoals ibuprofen, naproxen of diclofenac (NSAID-pillen)
- Bloedverdunners
- Prednison of prednisolon (corticosteroïden)
- Spironolacton (een plaspil)
(Bron: keuzehulp)
Waardoor kan er een geringe maagzuurproductie zijn
- Ouder worden; de afgifte van maagzuur wordt geringer vanaf 40 plus.
- Tekorten aan voedingsstoffen om zoutzuur te maken. Zink, magnesium en B-vitaminen zijn hierbij essentieel.
- Langdurige stress verandert de stofwisseling, je bent dan niet geprogrammeerd om te verteren. Als we niet in de actiestand, fight flight, staan is er meer energie voor de vertering.
- Maagzuurremmers, of ook wel protonremmers, blokkeren gedurende 24 uur het enzym dat je maag vertelt om maagzuur te maken. Het staat dus uit.
- Maagzuurbinders/antacida verminderen het maagzuur tijdelijk, waarna er automatisch meer zuur wordt aangemaakt om de maag weer op het beoogde pH-niveau te brengen. Gebonden maagzuur helpt de vertering niet.
Testen of er sprake is van te weinig maagzuur
Een thuistest met betaïne HCL. Als er sprake is van een laag maagzuurgehalte kunnen deze tabletten helpen om de HCl waarden te herstellen. De test is behoorlijk betrouwbaar, maar het is wel handig om een paar keer uit te voeren “voor alle duidelijkheid”.
Onderzoek het: eet een eiwitrijke maaltijd met wat vetten (en groenten zijn hierbij toegestaan). Neem halverwege de maaltijd (niet aan het begin) een betaïne-HCl-pil. Maak de maaltijd af en kijk wat er gebeurt.
- Je hebt geen reactie gemerkt, waarschijnlijk is er sprake van een te laag maagzuurgehalte. De kans is groot dat je meer tabletten bij de maaltijd kan gebruiken. Kijk op de gebruiksaanwijzing.
- Branden, hitte of zwaar gevoel in je borst wijzen waarschijnlijk op een voldoende maagzuurniveau.
Vals positieve reactie zijn mogelijk als de tablet voor de maaltijd wordt ingenomen, er te weinig eiwitten worden gegeten of er sprake is van een “maagbreuk” (hernia diagfragmatica) of zelfs een maagzweer. Als daar sprake van zou kunnen zijn, bezoek de huisarts.
Let op: gebruik geen HCL als je ontstekingsremmende medicatie gebruikt zoals prednison, NSAID’s (o.a. ibuprofen, aspirine of indocin).
Hoe ondersteun je je maagzuurproductie en spijsvertering?
- Rust, rust, rust en aandacht voor wát je eet en hoe je het tot je neemt. Neem kwaliteit voor je voeding, eet het liefst biologisch. Warme voeding valt vaak beter als de vertering minder is. Eet niet gehaast, neem kleine happen en kauw goed.
- Beperk drinken tijdens de maaltijd, daarmee verdun je je maagzuur.
- Drinken doe je bij voorkeur tussen de maaltijden door, dat is weer goed voor de darmpassage.
Beperk of vermijd dranken en/of voedingsmiddelen waarvan je een reflux krijgt (je het zuur geeft).
- Koffie, thee en alcohol zijn bekende triggers
- Roken
- Scherpe kruiden
- Vet eten, verzadigde vetten, zoals in rood vlees en kaas (kokosolie en roomboter mogen wel) en in elkaar geknutselde transvetten
- Geraffineerde suikers
- Frisdranken
- Citrusvruchten
Volgens de Chinese geneeswijzen kan dit belastend zijn
- Rauw, koud of bevroren voedsel
- Zuivelproducten
- Sterk gezouten, gerookte producten
- Zorg dat je voldoende beweegt en indien nodig wat afvalt.
thuisarts.nl/keuzehulpen/maagklachten
Wil je graag advies, kom bij ons langs of bel Telefoonnummer 0235312454.
