Viscum album – Maretak

Als een bol in een boom

Maretak is te zien als een hoop kleine takjes in de vorm van een bol ergens in de kroon van (meestal) een boom. Er zijn enkele ondersoorten, waarvan er één is die op loofbomen zit, de andere zitten op naaldbomen. De ondersoort die in Nederland te vinden is, zit alleen op loofbomen. Maretak is een halfparasiet en zuigt water en zouten uit de struik of boom waar hij inzit en die als gastheer dient.

Kalkrijke grond

Maretak groeit altijd op een boom (of in uitzondering op een struik). Hij kan niet los op de grond groeien, maar heeft wel heeft een specifieke eis aan de grond waar de gastheer op staat. Zo moet er kalk in de grond zitten (maretak is een kalkindicator, waarmee wordt bedoeld dat als je maretak ziet er kalk in de bodem zit) en de heester heeft in Nederland een voorkeur voor populieren. De gastheer heeft (in ieder geval op het oog) weinig hinder van maretak.

Plakkerige bessen

Maretak heeft ook de bijnaam ‘vogellijm’. De bessen van de heester zijn namelijk erg plakkerig, waardoor het vruchtvlees van de bessen als ingrediënt voor lijm werd gebruikt. De bessen, die aan het einde van het jaar rijpen, worden gegeten door vogels (met name lijsters). Als de bes aan een geschikte gastheer (een boom of struik) is gaan plakken, of als er een zaadje is uitgepoept door een vogel op een geschikte gastheer (boom), zal de wortel van de maretak in de betreffende tak van de boom of struik groeien en voor maretak belangrijke voedingsstoffen uit de boom of struik halen.

Maretak is bedreigd en staat op de Rode Lijst voor bedreigde soorten.

Waar hij bij ons groeit

Zoals gemeld heeft maretak kalkrijke grond nodig. Zodoende komt deze heester in Nederland vrijwel alleen voor in Zuid-Limburg. Elders is er vrijwel altijd te weinig kalk in de Nederlandse bodem. Ook in België komt de soort voor en dan met name in het gebied rond Zuid-Limburg, waar ook kalk in de bodem zit. Buiten Nederland en België komt de soort voor in de gematigde streken van Europa en Azië, mits er genoeg kalk in de bodem zit.

Het uiterlijk

Maretak heeft groene stengels met smalle groene bladeren. De stengels vertakken zich steeds in twee nieuwe stengels. Hij blijft het hele jaar groen, waardoor hij met name zichtbaar is wanneer de gastheer (de boom waar maretak in zit) zijn bladeren heeft verloren.

De bloemen

De struik bloeit voordat de gastheer bladeren krijgt. Maretak heeft éénslachtige bloemen, dus elke bol heeft of mannelijke bloemen, of vrouwelijke bloemen. Bevruchting van de bloemen vindt plaats door vliegen, bijen en de wind. Voor zowel de mannelijke als de vrouwelijke bloemen geldt dat ze geelgroen van kleur zijn. De bloemen zijn heel klein en zitten met veel bloemen bij elkaar, waardoor het één bloem lijkt. Bij het gebruik van een loep is echter goed te zien dat er sprake is van meerdere bloemetjes. De vrouwelijke bloemen krijgen na bevruchting witte bessen. Deze takken met besjes worden ook met Kerststukjes gebruikt (Mistletoe).

Geschiedenis van de maretak – Viscum album

De maretak heeft een hele rijke geschiedenis van legenden en symbolische betekenissen die per land verschillen. In het vroegere Ierland en Brittannië werd hij door druïden als heilig beschouwd. Als hij uit de boom werd gehaald, moest dit met een gouden mes gebeuren. Dat mocht alleen 6 dagen na de volle maan in de laatste wintermaand. Als hij werd losgesneden moest hij worden opgevangen in een linnen doek. De maretak bevorderde de vruchtbaarheid en geluk.

In de Noorse mythologie komt het verhaal dat de god Balder dodelijk getroffen werd door een pijl gemaakt van maretak. Hij werd op verzoek van de andere goden wel weer tot leven gewekt, maar sindsdien moest door de godin van de liefde de maretak wel een symbool van liefde in plaats van haat worden. Hierdoor moeten mensen die elkaar eronder ontmoeten elkaar kussen ten teken van liefde en vrede. Dit symbool wordt tegenwoordig tijdens de kers in ere gehouden.

De naam ‘mare’ verwijst naar het kwade, dus hij werd gezien als symbool van het kwade. Of hij werd geassocieerd met het kwade en heksen.

(bron Geert Verhelst)

Gezondheidstoepassingen van maretak

Volgens de signatuurleer is deze woekerende plant precies een middel tegen kanker. De plant gedraagt zich op een afwijkende manier, met bladeren die naar alle kanten toegroeien in plaats van het licht te volgen. En met het dragen van vruchten in de winter, doet aan tumorcellen denken. Bovendien zou de maretak juist groeien op zieke bomen van wie ze het gif opzuigt.

Tegenwoordig wordt maretak vooral ingezet om de bloeddruk te verlagen. Het werkt tevens wat hartversterkend en kalmerend en ontkrampend.

Raadpleeg een deskundige alvorens met maretak aan de slag te gaan. Kruiden kunnen altijd interacties met geneesmiddelen hebben. Tevens zijn kruiden niet bij alle ziekte en bij zwangerschap en borstvoeding niet zomaar te gebruiken.

Wil je meer advies hierover? Neem dan contact met ons op.