Koorts als bondgenoot: begrijpen, vertrouwen en natuurlijk ondersteunen

Als ik koorts heb, voel ik me altijd een beetje typisch. Je voelt je niet helemaal normaal. Soms ligt het er ook aan wat je precies hebt. Ik heb een keer een longontsteking gehad, met weinig klachten, maar toch voelde ik me niet goed. Dus soms kan dat al een indicatie zijn dat er iets niet in orde is. Je wordt er ook wat wazig van. Als de koorts stijgt heb ik het altijd koud en als hij op zijn hoogst is, heb ik het bloedheet. We gaan hier nog dieper op in hoe koorts werkt.

Wat is een normale lichaamstemperatuur?

Je lichaamstemperatuur schommelt gemiddeld tussen de 36,5 en 37,5 graden. Tot 38 graden wordt gesproken van een lichte verhoging, boven de 38 graden is er sprake van koorts. Boven de 40 graden kan koorts te hoog en gevaarlijk worden (dit gebeurt over het algemeen niet zo snel). Boven de 40 graden voel je je vaak ook erg beroerd en is het soms nodig om opgenomen te worden in het ziekenhuis.

Wat gebeurt er in het lichaam bij koorts?

Ons immuunsysteem heeft een heel complex systeem aan verdedigingsopties om ons te beschermen tegen infecties door ziektekiemen zoals bacteriën en virussen. Als we koorts ontwikkelen stuurt ons immuunsysteem zogenaamde cytokinen erop uit om in de hersens de thermostaat een graadje hoger te zetten. Deze cytokinen zijn eigenlijk signaalstofjes of boodschappers zodat je lichaamscellen met elkaar kunnen babbelen over wat er aan de hand is. Ze kunnen dan bijvoorbeeld tegen elkaar zeggen: “Help er is een infectie! Ik heb hulp nodig!”. Of: “Ruim kapotte cellen op!”. Ze zorgen dus voor goed reageren op gevaar zoals een indringer. Witte bloedcellen zijn de soldaten die met hun walkietalkie (cytokinen) met elkaar te praten. Je lichaamsthermostaat zit in je hersens in de hypothalamus.

Wat is de functie van koorts?

Wat is nou allereerst de functie van koorts? Je lichaam gebruikt dit afweermechanisme niet voor niks tenslotte. We sommen het eens voor je op:

• Koorts remt de groei van binnengedrongen virussen en bacteriën.
• Koorts kan de activiteit van je eigen afweercellen tegen ziekteverwekkers verhogen.
• Daarnaast versnelt koorts de stofwisseling, wat inhoudt dat je hart sneller klopt en je ademhaling versnelt. Dit zorgt ervoor dat de afweercellen sneller door je lichaam vervoerd kunnen worden om binnendringers op te sporen.
• Je hebt minder zin in eten, dat is in dit geval gunstig omdat bacteriën dol zijn op suikers; dus als je minder suikers binnenkrijgt, hebben ze ook minder kans om te groeien en schade aan te richten. We pleiten daarom ook altijd voor geen suiker eten als je ziek bent en koolhydraatarm eten (minder dan 130 gram koolhydraten per dag).

Symptomen koorts

• Warm en gloeiend gevoel.
• Koude rillingen tot je op de top van je koorts bent.
• Zweten als je temperatuur weer gaat zakken, dit is dus om weer af te koelen.
• Hoofdpijn door alle toegenomen cytokinen en hoge temperatuur.
• Spier- en gewrichtspijn.
• Moeheid.
• Snellere hartslag en ademhaling.
• Slechte eetlust.
• Sufheid of prikkelbaarheid.

Natuurlijke flora

Op ons lichaam wonen miljoenen bacteriën. Deze bacteriën zorgen ook voor ons, maar kunnen door allerlei omstandigheden uit balans raken. Denk daarbij aan stress, voeding, hygiëne of medicatiegebruik. Een vervelende bacterie kan dan de overhand nemen en ons ziek maken. Dan gaat ons lichaam dus in de vechtstand om dit aan te pakken. Je kunt ook een verzwakt immuunsysteem hebben doordat je al medicatie gebruikt of een ziekte hebt, dan ben je soms vatbaarder voor infecties. Zonder dat we dit doorhebben, worden we dagelijks gebombardeerd met allerlei aanvallen. Ons lichaam is eigenlijk continu de balans aan het handhaven. Hier merk je dus over het algemeen niet zo veel van, totdat je een keer ziek wordt.

Net zo als dat wij graag willen overleven, willen virussen en bacteriën ook hun voortbestaan garanderen. Soms gaat dat ten koste van ons helaas. Soms heb je dan antibiotica nodig als de bacteriële infectie niet weg wil gaan. Tegen virale infecties is vaak niet zo veel te doen helaas, dit moet je meestal uitzieken. Een arts kijkt meestal naar je symptomen om te kijken wat er aan de hand is. Er wordt meestal niet getest, omdat vaak het beeld als vanzelf duidelijk maakt wat er speelt.

Natuurlijke behandeling koorts

Vanuit de drogistopleiding is de eerste keuze bij koorts paracetamol. Dit medicijn wordt vooral aangeraden bij eventuele pijn zoals hoofdpijn. Het kan ook de koorts wat verlagen, maar je wordt niet sneller beter door paracetamol!

Verdere leefstijladviezen

• Drink voldoende water, kruidenthee en bouillon: 2 liter per dag of meer. Dit voorkomt uitdroging.
• Draag dunne kleding die losjes om je lichaam gedragen kan worden. Maak de kamer niet te warm.
• Gebruik alleen een laken in bed.
• Neem genoeg rust.
• Afspoelen met lauw water kan helpen om af te koelen, maar helpt niet om de koorts te verlagen. Geen ijskoud water, dit kan ook de temperatuur opstuwen doordat je lichaam gaat rillen.
• Je mag gewoon naar buiten als je dat wilt, je hoeft niet binnen te blijven.
• Zorg voor voldoende frisse lucht.
• Eet licht verteerbaar eten zoals bouillon, soep, yoghurt, havermout en gestoomde groenten. Eet liever geen vet en sterk gekruid eten, dit kost meer energie.

Kruiden bij koorts

Bepaalde kruiden kun je inzetten bij koorts. Sommige kruiden kunnen helpen koorts te weren doordat ze zweetbevorderend zijn. Lindebloesem en vlierbloesem zijn daar voorbeelden van. Vlierbloesem is daarnaast ook stimulerend op het immuunsysteem én antiviraal. Vlierbloesem kan zelfs ook ontstekingen van de slijmvliezen verminderen en verhoogt het slijm ophoesten. Lindebloesem heeft een gelijkende werking, maar is niet immuunversterkend. Lindebloesem en vlierbloesem zijn trouwens ook erg lekkere theeën! Daarnaast kun je ook gemberthee met honing en citroen drinken, dit is ook heel fijn tegen keelpijn.

In de natuurgeneeskunde zien we koorts ook als een reinigend proces, daarom raden we ook aan om obstipatie zo veel mogelijk te verminderen als je koorts hebt. Zo kunnen afvalstoffen je lichaam ook via de ontlasting verlaten.

Kinderen

Kinderen krijgen sneller hogere koorts dan volwassenen. Dit heeft te maken met dat kinderen hun immuunsysteem nog aan het trainen zijn en ze sneller reageren op de cytokinen-aanmaak. Kinderen zweten ook nog wat minder goed, daardoor warmen ze sneller op en koelen ze trager af. Bij baby’s onder de drie maanden raden we aan om contact met de dokter op te nemen. Zo ook bij kinderen ouder dan drie maanden tot en met vier jaar die langer dan drie dagen koorts hebben, en als kinderen onverklaarbare koorts hebben.

Je kunt altijd op de volgende punten letten:

• Drinkt je kind goed?
• Reageert je kind normaal?
• Ademt je kind rustig?

Koorts meten

Koorts meten kun je over het algemeen het beste via de anus meten, omdat er dan de minste verstoring is van invloeden van buiten. Via de mond is redelijk nauwkeurig, maar dan moet je geen warme of koude dingen gegeten of gedronken hebben en het liefst via je neus ademen tijdens het meten. Met een goede oorthermometer kom je ook aardig nauwkeurig uit. Via de oksel is het minst betrouwbaar.

Twijfel of je een arts moet raadplegen of wil je advies? Neem dan contact met ons op of bel je huisarts.

www.thuisarts.nl/koorts/ik-heb-koorts