Hart- en vaatziekten bij vrouwen

Onderzoek

Het vrouwenhart is tot op heden minder goed onderzocht dan het mannenhart. Sowieso zijn veel wetenschappelijke studies gebaseerd op onderzoek bij mannen en niet bij vrouwen, terwijl een vrouwenlichaam met heel andere gezondheidsaspecten te maken heeft. Vrouwen hebben bijvoorbeeld een hoger risico op hart- en vaatziekten door een hoge bloeddruk of diabetes tijdens zwangerschap. Maar vrouwen zijn wel weer tot hun 50^ste beter beschermd door oestrogenen. Oestrogenen zorgen er tot de overgang voor dat cholesterol minder schade kan aanrichten aan de vaatwand en remmen aderverkalking.  Maar na de overgang neemt de kans op hart- en vaatziekten behoorlijk toe. Aderverkalking verloopt bij mannen en vrouwen ook op een andere manier.

Even een wat anatomie/fysiologie

Het hart bestaat uit 4 kamers met 4 kleppen en zorgt voor de grote en de kleine bloedsomloop. De kleine bloedsomloop verzorgt vooral de aan- en afvoer van de longen met zuurstofrijk en zuurstofarm bloed. De grote bloedsomloop voorziet de rest van het lichaam van zuurstofrijk bloed en voedingsstoffen en zorgt voor de afvoer van zuurstofarm bloed en afvalstoffen. Ons lichaam heeft 3 soorten bloedvaten: slagaders, aders en haarvaten. Het hart pompt per minuut 4 à 5 liter bloed rond. Je hebt per dag gemiddeld 100.000 keer een hartslag.

Onze bloeddruk mag maximaal 140/90 mmHg zijn. Daarboven wordt gesproken over een hoge bloeddruk en bestaat er met toenemende mate kans op beschadiging van hart, vaten, organen, nieren en ogen. Het hart wordt stugger en stijver bij een chronisch te hoge bloeddruk. Een hoge bloeddruk wordt ook wel een sluipmoordenaar genoemd omdat je in het begin vaak nog niet zo in de gaten hebt dat je bloeddruk verhoogd is, maar er ondertussen wel al schade wordt aangericht.

Er bestaan zeer veel verschillende hart- en vaatziekten. Aan de ene valt preventief meer te doen dan aan de andere. Soms valt er helaas geen winst te behalen omdat je bijvoorbeeld een aangeboren ziekte hebt. Maar bij hart- en vaatziekten geldt zeker dat voorkomen beter is dan genezen. Dus als er preventief winst te behalen valt is dat zeker de moeite waard om te doen!

Op de site van de Hartstichting staan wel

• 11 verschillende hartziekten
• 4 types beroerten
• 11 vaatziekten
• 9 aangeboren hartafwijkingen
• 16 hartritmestoornissen

De meest voorkomende problemen zijn

• hoge bloeddruk
• boezemfibrilleren: onregelmatige hartslag die veel te hoog is
• beroerte: hierbij ontstaat een (tijdelijke) vernauwing of verstopping in de hersenen, waardoor er geen zuurstof meer kan worden aangevoerd
• hartfalen: het lichaam kan niet genoeg van bloed worden voorzien doordat het hart het niet meer aan kan
• hartritmestoornissen: stoornissen in de prikkelgeleiding van het hart, het hart kan te snel, te langzaam of onregelmatig kloppen door diverse oorzaken

Symptomen hoge bloeddruk, onze sluipmoordenaar

• hoofdpijn
• vermoeidheid
• misselijkheid
• kortademigheid
• rusteloosheid
• wazig zicht
• vocht vasthouden

Ander soort hartaanval

De reden dat een hartaanval bij vrouwen anders is dan bij mannen is dat vrouwen eerder problemen hebben in de kleinste vaatjes rondom het hart en mannen eerder problemen in de kransslagaders van het hart. Waarom dit precies is, wordt nog onderzocht, maar mogelijk spelen vrouwelijke hormonen hierbij een rol. Bij een bepaald onderzoek is namelijk gebleken dat vrouwen tijdens de menstruatie vaker een hartinfarct krijgen.

Symptomen van een (aankomende) hartaanval die dus anders kunnen zijn dan bij mannen

• drukkende pijn op de borst
• uitstraling of pijn naar armen, schouderbladen, hals, kaak, maag
• zweten
• misselijk
• extreme vermoeidheid
• duizeligheid
• onrustig gevoel, angst
• snelle ademhaling

Oma

Mijn oma had achteraf alle symptomen van een aankomende hartaanval, maar dit werd ook toen niet onderkend. Dan heb ik het over 36 jaar geleden. Mijn oma was altijd hondsmoe, zweterig, angstig. Van het ene op het andere moment kreeg ze een hartaanval en was binnen een week overleden, ze was pas 65.

Verhoogde risicofactoren voor hart- en vaatziekten

• problemen rond de zwangerschap zoals pre-eclampsie en het HELLP-syndroom kunnen later tot een verhoogde kans op hart- en vaatproblemen leiden
• als je voor je 40^e al in de overgang raakt
• als je rookt, zeker in combinatie met een hoge bloeddruk, overgewicht en diabetes
• als je familie hebt die hart- en vaatproblemen heeft zoals een zus, broer, vader of moeder die voor hun 65^e een hartinfarct hebben gekregen
• andere factoren kunnen zijn: te weinig bewegen, ziekte aan de nieren, trage schildklier, veel alcohol, veel stress, wisselende bloedsuikergehaltes, tekort aan goede voedingsstoffen

Stilzitten

We hebben er al eerder het blog (Zitten is het nieuwe roken) over geschreven, maar stilzitten is tegenwoordig ook een groot probleem. Nederlanders zijn kampioen stilzitten. Het probleem is alleen dat stilzitten tot een 2,5 keer zo groot risico leidt op hart- en vaatziekten. Hoe dit komt?

In je lichaam heb je ongeveer 200.000 km aan lymfevaten! Je lymfevaten zijn in tegenstelling tot je bloedvaten afhankelijk van bewegen om de lymfevloeistof voort te stuwen. Het bloed wordt rondgepompt door ons hart, maar de lymfe wordt alleen verplaatst door te bewegen. Lymfevloeistof vervoert bacteriën, virussen, hormonen, oude kankercellen en giftige stoffen uit je lichaam. Het is een soort afvoerputje zeg maar. Als deze stoffen aanwezig blijven in je lichaam kunnen je vaten weer beschadigd raken. Twee keer per week een uur sporten is niet voldoende, het beste kun je elk uur bewegen, zelfs als je ‘s avonds een serie of een film kijkt even opstaan en iets gaan doen. Traplopen en trampoline springen zijn erg goed voor je lymfesysteem.

Cholesterol

We hebben ook al eerder een blog geschreven over cholesterol (Cholesterol van onmisbare stof tot kwaaie pier), maar ik wil nu ook nog even ingaan op cholesterol en waarom deze stof zo belangrijk is voor vrouwen. Zonder cholesterol zouden we letterlijk doodgaan. Cholesterol wordt nog steeds weggezet als een kwaaie pier zoals mijn collega Pien al heeft geschreven. Maar wist je dat cholesterol onmisbaar is voor het leven?

De belangrijkste hormonen in een vrouwenlichaam worden gemaakt van cholesterol. De geslachtshormonen zijn qua voortplanting afhankelijk van cholesterol. Elke cel in ons lichaam is omgeven door een beschermende membraan die onder andere uit cholesterol bestaat. Cholesterol is nodig om galzuren aan te kunnen maken die weer nodig zijn in de spijsvertering om vetoplosbare vitamines als A, D, E en K op te kunnen nemen.

Er worden echter enorm veel cholesterolmiddelen geslikt in Nederland. Ongeveer 2,1 miljoen Nederlanders slikken cholesterolverlagers. En de medische wereld heeft de streefwaarde voor LDL-cholesterol (het zogenaamde slechte cholesterol) nogmaals verlaagd van 2,5 naar 1,8 mmol/l. Als je arts dit wil voorschrijven, kijk dan eerst of het echt nodig is en wat je nog meer kunt doen om zelf je cholesterol te verlagen. Vraag je arts bijvoorbeeld om leefstijladvies arts of laat je doorverwijzen naar een (natuur)diëtist die je verder kan helpen. Statines kunnen enorm veel bijwerkingen hebben.

Wat kun je zelf doen?

Leefstijl en voeding kunnen bij de voorkombare hart- en vaatziekten zeker een rol spelen. Bewegen heb ik al genoemd, minimaal elke dag een half uur stevig wandelen en elk uur dat je zit opstaan en 5 minuten oefeningen doen scheelt al een boel.

Ontspan! Luister naar je hart!

Qua voeding kun je denken aan voeding die rijk is aan gezonde vetten zoals die uit vette vis of algen en aan antioxidantrijke voeding uit alle kleuren groenten en fruit, noten en zaden die rijk zijn aan vezels, goede vetten en eiwitten.

Specifieke voeding waar je aan kunt denken

• knoflook, uien en daslook: verhogen het goede cholesterol, zijn bloeddrukverlagend, goed tegen aderverkalking en kunnen plaque verminderen in de vaten
• onder andere granaatappels, frambozen en pecannoten zijn rijk aan ellaginezuur, dit zorgt ervoor dat vet niet oxideert in de vaten en zo schade aanricht
• druivensap en cranberrysap zijn rijk aan resveratrol, dit beschermt als antioxidant ook de vaten
• groene thee bevat catechines, dit zijn ook belangrijke antioxidanten
• daarnaast blijft het belangrijk om slechte voeding die arm is aan voedingsstoffen en alleen maar belastend is zoveel mogelijk te vermijden zoals: suiker, slechte vetten zoals in rood vlees dat rijk is aan arachidonzuur en dus ontstekingsbevorderend, transvetten zoals alle geharde vetten in veel supermarktproducten, niet-biologisch vlees, zuivel en eieren die rijk zijn aan het verkeerde linolzuur en dus ontstekingsbevorderend, zonnebloemolierijke producten

Emotionele intelligentie

Het hart is vaak een goede graadmeter van hoe gestrest/gespannen je bent en je voelt emoties vaak ook sterk in je hart. Je hart krimpt samen, je hartslag gaat omhoog of je krijgt hartkloppingen als je gespannen of zenuwachtig bent. Dit zegt ook veel over hoe emoties inwerken op je hart. Je lichaam en geest zijn één, dus het kan ook zinvol zijn om bij hartklachten te kijken wat je leven je probeert te vertellen. Je kunt ook door middel van mindfulness en meditatie je hart kalmeren en rustiger laten worden. Daarnaast raak je door meditatie meer vertrouwt met wat er werkelijk op je hart ligt en leer je spanningen en gedachten loslaten.

Mocht je aan de hand van dit blog vragen hebben dan kun je ons uiteraard altijd bellen, e-mailen of langskomen in onze winkel voor tips. Met voedingssupplementen is zeker ook nog winst te behalen.

Boekentips

Janneke Wittekoek: Het vrouwenhart

Joel L.Kahn: Het gezonde hartboek

Joe Dispenza: Overstijg jezelf en Becoming supernatural

Websites

Rineke Dijkinga

De Hartstichting

Natuurdiëtisten

Womeninc.

Spreekwoorden met het woord ‘hart’