Anna van Os; firmante
Om dat laatste woordje gaat het nu: firmante. Dat houdt in dat zij ‘in de zaak’ zat. Regelmatig schrijven of vertellen wij hoe de opvolging steeds is gegaan, dat vrouwen niet in zaken gingen in vroegere tijden en dat Joannes van Os dus de zaak overnam, trouwde met de oudste dochter, hoe de bedrijfsnaam ‘Van der Pigge’ bleef behouden en dat er zo tot op heden een van Os aan het roer staat.
Maar Anna van Os was firmante! Hoe hebben we dat nou over het hoofd gezien?
Op de befaamde familiebijeenkomsten werd er nooit over haar zakelijke avonturen gepraat. Anekdotes zat, maar niet over Anna in deze hoedanigheid.
Lennaert Nijgh schreef het prachtige boek ‘Met Open Mond’ dat verscheen in 1999, toen Van der Pigge 150 jaar bestond en hij vermeldt ook niets over haar arbeidzame leven.
Toch vinden we op zolder de foto met dat onderschrift.
Ik dook erin
Joannes leed aan een zwakke gezondheid waardoor hij veel thuis was om aan te sterken. Het gezin van Anna en Joannes bestond uit drie kinderen, Anton, Henriëtte en Hack en ze woonden al enige tijd in het grote woonhuis aan de Gedempte Oude Gracht 76.
Anton gaat naar de middelbare school, in eerste instantie naar Het Stedelijk Gymnasium, maar zijn ouders vinden die school bij nader inzien niet katholiek genoeg, dus ging Anton naar De Bijzondere Handelsschool, bij de Jezuïeten in Amsterdam. In 1907 moet Anton deze opleiding abrupt beëindigen omdat de gezondheid van Joannes ernstig achteruitgaat en Anton nodig is in de drogisterij. Tegelijk wordt Anna op dat moment medefirmant, wat je tegenwoordig ‘managing director’ zou kunnen noemen. Ze staat niet achter de toonbank, Anton wel maar hij heeft nog geen vakdiploma. Dat moet hij wel gaan halen en hij gaat bij een apotheker in de leer, want de huidige drogisten opleiding bestond toen nog niet.
Verschil in rolverdeling
Anton leert recepten te bereiden, pillen draaien, chemicaliën mengen en krijgt inhoudelijke kennis over iedere grondstof die er verkocht wordt, terwijl Anna de contacten onderhoudt met leveranciers en vertegenwoordigers, de geldzaken doet en alle onderhoud van de panden regelt. Panden zijn er nogal wat: het winkelpand zelf in de Gierstraat, een pakhuis op de Botermarkt, een in de Wolstraat en ten slotte nog een in de Drapenierstraat. Dan is er nog het gezin, waar ongetwijfeld een hulp in de huishouding aanwezig was. Ik ben diep onder de indruk van alle bordjes die Anna draaiende moest houden.
In 1910 overlijdt Joannes. Dan staat Anna er echt alleen voor, ze is de enige firmant en dat zal ze blijven tot 1915. Op dat moment wordt Anton bijgeschreven in het register van de Kamer van Koophandel. Pas een jaar later stapt Anna uit de zaak en wordt de winkel, met alle pakhuizen erbij, het eigendom van Anton.
Zeegras
Wat we verder weten is dat het pand waarin de drogisterij is gevestigd, niet meer bewoond werd door het gezin van Anna en dat er toen voor gekozen werd om de kap te verbouwen, zodat er ook boven de winkel opslagruimte kwam. Het dak werd minder spits en de ruimte die daarbij vrijkwam werd door Anna benut om er ‘zeegras’ op te laten slaan; dat was nieuw in het assortiment.
In het pand zijn nog steeds sporen te vinden van luiken op elke verdieping en op zolder was een hijsbalk waarmee die balen gras naar zolder konden worden gehesen.
Zeegras werd gebruikt om matrassen mee te vullen (vast niet voor de rijkere inwoner van Haarlem) en dat gras kon gaan broeien. Dat is brandgevaarlijk en dat gras moest worden ‘gekeerd’. Dat deed de jongste bediende, dagelijks keerde hij het zeegras op de zolder in de Gierstraat 3. Je kunt nog steeds zien waar het latwerk was bevestigd aan de grote balken.
Zijkamertje
We kunnen niet precies achterhalen of er nog meer assortimentswijzigingen zijn geweest ten tijde van Anna’s regeerperiode. Maar wat we zeker weten is dat het huidige ‘zijkamertje’ haar kantoortje was. Het bleef ook nog een kantoor toen Anton de eigenaar werd, zeker tot ver in de jaren ’60 van de vorige eeuw. Je kunt nog steeds in de deurpost een slotuitsparing zien zitten en aan de andere kant de scharnieren. De manier waarop er gewinkeld werd veranderde: men wilde ook wat rondneuzen. En als je de helft van je assortiment in het magazijn hebt liggen, weten mensen niet dat je het hebt. Dus besloot Anton, samen met zijn oudste zoon Jan die net in de zaak was gekomen, om zijn kantoor te verplaatsen naar het voormalige postkamertje op de eerste verdieping en die vrijgekomen ruimte beschikbaar te stellen voor het winkelassortiment.
Daarom komt het portret van Anna daar te hangen. In het zijkamertje dat eerst haar kantoortje was. We zijn ook bezig om het assortiment uit het zijkamertje een nieuwe impuls te geven. Met Anna-energie kopen we producten in die het milieu én de gezondheid niet of zo weinig mogelijk belasten. Wil je meer hierover op de hoogte blijven? Volg ons dan op Facebook of Instagram.
In Anna’s naam.
