Bereidingswijze
Een recept is niet enkel een ingrediëntenlijst, er moet ook een bereidingswijze beschreven worden. Net als bij kookrecepten staat er eerst een lijst met ingrediënten, dat wat je nodig hebt en hoeveel je van alles nodig hebt. De bereidingswijze geeft aan in welke volgorde iets in de pan moet, op welke temperatuur dat moet en hoe lang de kooktijd duurt. Of wat je eerst mengt met elkaar. Eidooiers met suiker eerst, of juist eerst de boter met suiker. Dat geeft uiteindelijk een ander eindresultaat.
Magistrale bereiding
Terug naar de oude, eigen recepturen. Veelal werd er voor een klant een middel bereid dat speciaal voor hem bedoeld was. Dat noem je een magistrale bereiding. Met de hand gemaakt, speciaal op recept en vaak was dat slechts één potje tegelijk.
Moderne technieken
Tegenwoordig gebeurt dat niet meer en dat is niet per se een verslechtering. Tegenwoordig maak je een hele reeks potjes van hetzelfde middel en door de moderne bereidings- en controletechnieken kun je ervoor zorgen dat in ieder potje precies hetzelfde zit. Goede vooruitgang! Kwaliteit gegarandeerd in iedere verpakking, dus je loopt niet de kans dat de drogist zich een keer vergist waardoor je een veel te sterke zalf hebt. Met brandblaren tot gevolg. Want ja, ook drogisten zijn maar mensen en hebben ook wel eens wat te vieren, zodat ze met een kater die zalf in elkaar staan te roeren.
Ook bij ons wordt die handarbeid uitbesteed. Onze zorgvuldig bewaarde recepten worden dan in goed vertrouwen overhandigd en de ambachtelijke zalven worden onder strenge kwaliteitseisen gemaakt.
Wat zijn nou ambachtelijke zalven?
Laat ik als voorbeeld een zalf nemen. Zalven zijn vettige substanties die op de huid worden gesmeerd met verschillende doelen. Er zijn zalven tegen kloven en een droge huid. Zalven om de spieren te trakteren op een onderhoudsbeurtje. Of zalven om bij verkoudheden in te zetten, die je dan dus niet enkel op de huid smeert, maar ook in een stoombadje kunt gebruiken. Zalven voor wintertenen, noem maar op.
Vroeger
Een vettige substantie (de draagstof) kon vroeger vaseline zijn, bijenwas of wolvet of een combinatie van die grondstoffen. Er zijn ook ambachtelijke zalven bekend waarbij reuzel werd gebruikt als basismiddel. Als het maar vet was en gesmolten kon worden. Je smelt dus die vetstof en daar voeg je de werkzame bestanddelen aan toe. En die werkzame bestanddelen zijn dus het geheim van de smid. Want wil je je spieren verwennen, dan is het een goed idee als die werkzame bestanddelen lekker verwarmende eigenschappen hebben. Doordat de vettige substantie op de huid gesmeerd wordt (oh, please géén reuzel graag) kunnen de werkzame bestanddelen hun werk doen. Verwarmen, verkoelen, ontsmetten, slijm oplossen, pijn stillen enzovoort, enzovoort.
Nu
Je kunt je voorstellen dat dat best een glimmende of zelfs stinkende bende kon worden. Daarom zijn wij voor sommige oude zalven en balsems op zoek gegaan naar draagstoffen die beter bij onze huidige behoeften passen. Vaseline bijvoorbeeld is volgens de Nederlandse Pharmacopee ‘een mengsel van koolwaterstoffen, verkregen uit aardolie’. Tegenwoordig willen we dat bij voorkeur niet meer op onze huid smeren.
Wolvet en bijenwas
Een andere draagstof is wolvet of bijenwas. Omdat er meer bewustwording is op het gebruik van producten van dierlijke oorsprong hebben we in sommige zalven de wolvet en bijenwas vervangen voor plantaardige alternatieven. Dat is best nog een zoektocht, want je wilt dat die basiszalf lekker aanvoelt, geen schade toebrengt aan de huid, maar ook dat het lang genoeg op de huid aanwezig blijft om de werkzame bestanddelen hun mooie werk te laten doen.
Het geheim
Het geheim van een goede, werkzame zalf, of met een romantisch woord ‘balsem’ genaamd, zit hem dus in de receptuur, de samenstelling van de werkzame bestanddelen. En die bestanddelen zijn het belangrijkste, maar ook het duurste onderdeel van de zalf. De kruiden, (etherische) oliën of voedingsstoffen die gebruikt worden, moeten van hoogwaardige kwaliteit zijn. En omdat wij dat belangrijk vinden, ook bij voorkeur van biologische teelt. Of een zalf of balsem echt het beoogde resultaat geeft hangt dus af van de kwaliteit en de samenstelling. En zoals dat nou eenmaal is met kwaliteit: dat merk je aan de kostprijs. Want hoe minder van een bepaald kruid erin zit, hoe minder werkzaam. En dan kan een product dus ook goedkoper zijn. Echter heb je dan wel weer meer van dat spul nodig om effect te krijgen, waardoor je weer niet goedkoper uit bent.
Goed voorbeeld
Onze prachtige, mooie zalven en balsems worden wel eens geïmiteerd. Dat is op zich best een compliment, want wij weten natuurlijk al 175 jaar dat onze recepturen werken en dan krijg je dat. Het jammere is wel dat die imitaties meestal minder (goede) werkzame bestanddelen bevatten. Ja, ze zijn een zalf en wellicht ook nog eens een vegan variant. Ook ruiken ze misschien net zoals die van ons. Als ze goedkoper worden aangeboden, dan is het toch echt verstandig ook eens goed naar de ingrediëntenlijst te kijken. Dat noemen ze in huidverzorgingsproducten de INCI’s.
INCI’s
De INCI’s zijn een opsomming van alle grondstoffen (dus ook van de basiszalf), maar helaas kun je niet zien hoeveel er van bepaalde bestanddelen inzitten. Dat is natuurlijk ook begrijpelijk, want je geeft daarmee de helft van je geheime recept weg, maar wát erin zit moet wel op het etiket staan, hoe weinig er ook van inzit.
Te mooi om waar te zijn
En je kent natuurlijk de uitdrukking: ‘Lijkt het te mooi om waar te zijn? Dan is het ook te mooi om waar te zijn.’ Want een potje zalf dat lijkt op het origineel, maar goedkoper is dan het origineel kan niet hetzelfde zijn. Natuurlijk kun je een goedkoper alternatief aanschaffen, maar stel dan ook je verwachtingen naar beneden bij. Zodat je niet teleurgesteld raakt in dat middel. Want het nadeel van minder werkzame middelen is dat er wordt gezegd ‘Die middeltjes werken niet’. En dan krijgt de gehele branche een slechte naam. Dat vinden wij jammer.
Het goede van toen
Onze slogan ‘Het goede van toen met het beste van nu’ blijkt ook nu weer heel geschikt om te benoemen. Onze goede recepten uit het archief van onze bet-overovergrootvader, gecombineerd met de inzichten en milieutechnische behoeften van nu, maken dat wij onze mooie ambachtelijke zalven en balsems met grote trots op de plank hebben staan. De fabrikanten die wij hebben gevonden om – zonder kater – de zalven te roeren en onze recepturen te blijven respecteren, zijn wij dan ook zeer erkentelijk.
Dank je wel
We danken jullie voor het jarenlange vertrouwen in ons en ook dat jullie ons nog steeds weten te vinden. Laten we elkaar vooral niet kwijtraken. Dan blijven wij zitten waar we al jaren zitten.
Wil je weten welke balsems en zalven we allemaal hebben? Kijk dan hier in de webshop.
