Burn-out en de zoektocht naar je eigen balans

Symptomen van een burn-out

Het vervelende van de aanloop naar een burn-out is dat je het zelf minder goed in de gaten hebt. Dit heeft te maken met dat de afstand tussen denken en gevoel steeds groter wordt. Dus je registreert simpelweg niet dat je op weg bent om keihard tegen een muur op te rijden. Mensen om je heen kunnen wel al opmerkingen gaan maken als “moet je het niet wat rustiger aan doen?” en “neem je wel voldoende tijd om op te laden?”. Daarnaast is je adrenalineniveau heel hoog, waardoor je leeft op je reserves. Je ervaart niet hoe moe je eigenlijk bent. Je zit in een overlevingsmodus.

Als de stekker door je lichaam eruit getrokken wordt, kun je soms opeens niet meer praten, niet meer nadenken, niet meer weten hoe je thuis moet komen, of je krijgt een volledige black out. Dit noem je een conversiestoornis. Het maken van basale beslissingen zoals wat ga ik eten of wat moet ik kiezen in de supermarkt zijn niet meer mogelijk.

Er kunnen zich een legio aan symptomen openbaren zowel fysiek als geestelijk.

Persoonlijkheden

Er zijn twee persoonlijkheden die erg gevoelig zijn voor burn-outklachten: de hele zorgzame types die zichzelf makkelijk wegcijferen en de perfectionistische persoonlijkheden waarvoor het nooit goed genoeg is. Het zijn vaak hele aardige en sterke mensen.

Maar los van hoe onze persoonlijkheid is, worden we tegenwoordig ook aan enorm veel prikkels blootgesteld door hoe onze maatschappij in elkaar steekt. Er is sprake van een grote prestatiedruk en druk om mee te doen en ‘iets’ te bereiken. Daarnaast zijn er met de toegenomen digitalisering door onze telefoon en onze computer de hele dag door prikkels. Als je niet deelneemt aan social media ben je al snel een uitzondering. Dit geldt specifiek voor jonge mensen. Dit is natuurlijk een ander ingewikkeld vraagstuk om op te lossen. Daarnaast meten de perfectionisten op social media zichzelf vaak af aan al die zogenaamde perfecte plaatjes.

Wat gebeurt er nou eigenlijk in het lichaam?

Soms denken mensen dat een burn-out tussen de oren zit. Niets is minder waar! Je bent letterlijk ziek. Meestal is er sprake van een grote disbalans in de hersens en het lichaam. Er zijn ook veel kenmerken met een depressie, maar wat het grote verschil maakt is dat je langdurig overbelast bent geweest. Er is sprake van een hersteltekort en neurohormonale ontregelingen die zichzelf in stand houden. Het neurohormonale systeem heeft te maken met ons zenuwstelsel dat in de actieve en passieve staat kan zijn, afhankelijk van in- en ontspanning. Ons zenuwstelsel is ook weer verbonden met onze hormonen en deze hormonen worden ook geproduceerd bij in- en ontspanning.

Dit hele systeem kan ontregeld raken door te lange spanning. Er is zó lang roofbouw gepleegd op het lichaam dat het herstel langzaam en moeizaam gaat. Er zijn zelfs zenuwbeschadigingen geconstateerd door de chronische overprikkeling waar mensen last van hebben. Dit heeft te maken met dat door chronische stress de hormonen insuline en cortisol doorlopend te hoog aanwezig zijn en daardoor de zenuwuiteinden kunnen beschadigen.

Slapen

De balans met slapen is ook moeilijk te vinden, want je moet niet te veel maar ook niet te weinig slapen. Het voelt alsof je de hele tijd ‘aan’ staat. Dat is ook letterlijk zo. Om te kunnen slapen moet je een ‘knop’ in je hoofd uit kunnen zetten. Bij een te grote hoeveelheid stress lukt het niet meer om die knop uit te zetten.

Verschil tussen overspanning en burn-out

Het verschil met overspannen zijn is dat je bij overspanning veel sneller terugveert dan met een burn-out. Als de bron van de spanning wordt opgeheven, kun je vrij snel weer bijkomen. De algemene regel is dat als je binnen een half jaar opknapt dit als overspannenheid wordt gezien. Duurt het langer dan wordt het als een burn-out gezien. Bij een burn-out ben je vaak langdurig niet in staat om te werken.

Herstel

Het herstel kan lang duren, van een half tot anderhalf jaar. Sommige mensen blijven ook daarna altijd kwetsbaar. Dit heeft te maken met de eigenschappen van je persoonlijkheid die je stressgevoelig maken.

Het is belangrijk om bij een burn-out op zoek te gaan naar je eigen balans tussen inspannen en ontspannen.

Ook is het belangrijk om te kijken wat er achter jouw persoonlijkheid zit waarom je zo veel druk op jezelf zet. Waarom ben je zo zorgzaam? Waarom cijfer je jezelf weg? Of voor de perfectionist; waarom is het nooit goed genoeg? Welke leegte probeer je op te vullen? Wie heeft ooit tegen jou gezegd dat je altijd alles perfect moet doen? Perfectie in doen en laten is ook niet haalbaar, want kenmerkend aan ons mens zijn is dat we feilbaar zijn en dat is ook helemaal niet erg. Van je fouten leer je vaak het meeste om tot een volwaardiger mens te komen die in zijn kracht staat.

Mindfulness

Vaak ga je pas voelen hoe je echt bent, als je gaat mediteren. Hierdoor ontstaat ruimte om toe te laten hoe moe je eigenlijk bent. De gedachten worden losgelaten om je overeind houden. En het gevoel mag er zijn.

Wat kan je doen met een burn-out en de zoektocht naar je eigen balans?

De komende maand willen we diverse blogs gaan plaatsen om je tips te geven hoe je met een burn-out kan omgaan en wat je kan doen om te herstellen. Hoe kunnen we je helpen om bij een burn-out op zoek te gaan naar je eigen balans? Uit een burn-out komen is een multidisciplinair plan waarbij je in ieder geval een combinatie kan gaan maken met rust – beweging – psychologische hulp – voeding – suppletie – sociale steun.

Wil je weten welke supplementen je kan slikken? We kunnen je helpen met advies. Je kan ons bellen of mailen, of langskomen in de winkel. Daarnaast hebben we een team van drie goed opgeleide natuurgeneeskundige therapeuten die je kunnen ondersteunen met een persoonlijk consult. Pien Rothuizen en Petra Vlieger staan voor je klaar. Dit kan ook door middel van een skypeconsult.

Je geliefde is burn-out

Wat kan je doen als in jouw omgeving iemand waarvan van je houdt burn-out is? Wees begripvol en behulpzaam. Iemand is tijdelijk niet in staat om goed voor zichzelf te zorgen. Dus help de ander met wat je kan. Zorg dat de persoon zijn rust neemt en neem onnodige stressprikkels weg. Geef veel liefde en aandacht. Zorg dat iemand goed te eten krijgt en neem diegene mee uit wandelen. Door de onzekerheid die de persoon ervaart over wat hij wel en niet aankan, heeft die persoon de neiging om zichzelf te isoleren. Dit is niet goed. Dus probeer iemand wel mee op sleeptouw te nemen binnen wat hij of zij aan kan. Ga mee boodschappen doen en help met het maken van keuzes, want ook dat vinden ze tijdelijk moeilijk.

Voorkomen is beter dan genezen

Chronisch langdurige stress heeft een enorm ontregelende werking op ons lichaam. Belangrijker blijft om op tijd te stoppen en niet door te blijven gaan. Door verstoring van allerlei stofwisselingsprocessen in het lichaam kan je allerlei aandoeningen ontwikkelen. Vaak zie je opvlammingen van astma, reumatoïde artritis, inflammatoire darmziektes, vruchtbaarheidsproblemen en een verstoorde energiehuishouding optreden*. Dus daarom, luister naar je lichaam en naar je dierbaren die je al waarschuwen, en neem het serieus.

*www.orthokennis.nl/nieuws/weerbaar-tegen-stress

Boekentips over burn-out:

Henk Kraaijenhof: Stress, vermoeidheid en burn-out

Brené Brown: Sterker dan ooit

Michael Pylarczik: Master your mindset

Echkart Tolle: De kracht van het nu 

Mark Manson: De edele kunst van ‘not giving a fuck  (lekker luchtig, lachen naar je ego)

E. Bohlmeijer & Monique Hulsbergen: Voluit Leven 

Nanne van der Leer: Licht Leven