Psychobiotica – probiotica voor je hersenen

Hersen-darm-as

De hersen-darm-as (ook wel in het Engels de gut-brain-axis genoemd) is de verbinding tussen het zenuwstelsel van je darmen en hersenen. De grote zenuw die verbonden is met de hersenen en de darmen noem je de nervus vagus. Deze nervus vagus is niet alleen met de darmen verbonden, maar ook met allerlei andere organen, zoals de maag.
De taak van de nervus vagus is het versturen van signalen naar verschillende organen in het lichaam en het bevorderen van rust en herstel. Een hogere vagale tonus betekent dat het lichaam sneller kan ontspannen na stressvolle situaties.

Voordelen van een hogere vagale tonus

• Verbetering van bloedsuikerspiegelbalans
• Vermindering van risico’s op beroerten en hartinfarcten
• Verlaging van de bloeddruk
• Betere spijsvertering, onder andere door een betere aanmaak van enzymen

Manieren op de vagale tonus te verhogen

• Ademhalingstechnieken
• Ontspanning en meditatie
• Goede darmflora

De bacteriën die in de darmen leven, beïnvloeden onze hersenen en ons gedrag. Wanneer de bacteriënhuishouding uit balans is, is er sprake van een verhoogde hersenactiviteit in de gebieden die verantwoordelijk zijn voor angst en depressie.

Er zijn verschillende factoren bepalend voor gedrag, maar darmbacteriën spelen hier een grote rol in. Een kleine verstoring door bijvoorbeeld een infectie of antibiotica kan al leiden tot gedragsveranderingen.

De Maag Darm Lever Stichting heeft al onderkend dat bijvoorbeeld het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS) ontstaat door een verstoring van de hersen-darm-as. Bij ruim 60% van de mensen met PDS zijn de zenuwen in de darmwand extra gevoelig. De darmen geven dan verstoorde signalen aan de hersenen.

Er zijn in de darmen 3 belangrijke pijlers

1. De darmflora
2. De slijmlaag in de darmen
3. Het zenuwstelsel van de darmen wat verbonden is met de brein-darm-as.

Zoals het nu lijkt kunnen de darmbacteriën direct contact maken met de hersenen door contact met de slijmlaag in de darmen. Maar het kan kennelijk ook doordat deze bacteriën stofjes produceren die via het bloed in de hersenen terechtkomen.

Onze darmwand is opgebouwd uit een slijmlaag. Onze darmcellen liggen dicht tegen elkaar aan, maar laten door een soort kleine poortjes steeds stofjes door die opgenomen worden in de bloedbaan. Er zijn stofjes die in de darm geproduceerd worden en het zenuwstelsel van de darm prikkelen en zo via de nervus vagus de hersenen prikkelen. Wat wel duidelijk is, is dat een slechte kwaliteit van de darmwand invloed heeft op darmziekten met ontstekingen, zoals de ziekte van Crohn, colitis ulcerosa en PDS.

Maar het wordt ook steeds duidelijker dat een slechte kwaliteit van de darmwand ook invloed heeft op overgewicht en het metabool syndroom. In het boek van Giulia Enders ‘De mooie voedselmachine’ legt zij uit dat er bepaalde bacteriën zijn die elk voedingsstofje dat je eet op kunnen slaan in het lichaam. Ze noemt dit in haar boek dikzakbacteriën.

Onze darmwand heeft een gigantisch oppervlak (150×200 m2). Dit heeft te maken met dat onze darmen niet glad zijn maar een heleboel plooien bevatten. Dit vergroot het oppervlak enorm. Hierdoor is het eigenlijk ons grootste sensorische orgaan. Hij voelt ons gevoelsleven en werkt in ons onderbewustzijn. Je merkt vaak ook aan stress dat je last krijgt van je darmen. Er zijn ook veel spreekwoorden die met je spijsvertering te maken hebben: het ligt zwaar op de maag bijvoorbeeld. Bij stress krijgen je darmen van de hersenen vanwege de uitgeroepen noodtoestand tijdelijk minder energie, dus dan werken je darmen ook minder goed. Daarom heeft langdurige stress veel impact op het functioneren van je darmen.

Serotonine – het gelukshormoon

Behalve met dit zenuwstelsel communiceren je darmen ook door middel van hormonen met je hersenen. Wist je dat 95% van het gelukshormoon serotonine wordt aangemaakt in de darmen en niet in de hersenen? Het is niet alleen een hormoon om je happy te voelen, maar ook een belangrijk hormoon voor de aansturing van de spierbewegingen in de darmen, de zogenaamde peristaltische bewegingen die de voedselbrij voortbeweegt naar de uitgang.

GABA – rustgevende neurotransmitter

Wist je dat er speciale darmbacteriën zijn die GABA kunnen vormen? Bacteriën als B. adolescentis, B. dentium, L. brevis, L. plantarum en L. paracasei dragen bij aan de vorming van deze kalmerende stof. Als je een tekort hebt aan deze bacteriën kan dit dus invloed hebben op je slaap en rustgevoelens. Je kan dit positief beïnvloeden door het eten van de juiste vezels en gefermenteerde producten zoals zuurkool, tempeh en kimchi.

Studies naar psychobiotica

In het boek van Giulia Enders kun je lezen dat er inmiddels zo’n 20 betrouwbare studies zijn verricht over de werking van bepaalde bacteriecocktails bij de mens. Daaruit is duidelijk geworden dat na 3 tot 4 weken gebruik van deze bacteriecocktails er een geleidelijke verandering van de stemming kan ontstaan. Er zijn per onderzoek maar een paar verschillende stammencocktails en bacteriën gebruikt, dus er is zeker nog veel meer onderzoek nodig.

Zo zijn er met Bifidobacterium longum en Lactobacillus helveticus onderzoeken gedaan bij depressieve mensen. Hieruit bleek na verloop van tijd dat mensen zich vrolijker voelde, minder woede voelde en zich minder druk maakten over dingen. Het is nog niet duidelijk genoeg of deze bacteriën kunnen helpen om uit een depressie te komen, maar het is op dit moment aangetoond dat onze darm voor ongeveer 10-15% betrokken is bij gepieker, stress of woede.

Depressie kan zich op verschillende manieren manifesteren en er zal nog veel meer duidelijk moeten worden welke multidisciplinaire aanpak daarvoor nodig is: therapie, voeding, leefstijl, vitamine D, ondersteunen van de darmflora etc.

Wat in ieder geval mooi is om te zien, is dat er zo veel met elkaar samenhangt voor een goede lichamelijke en geestelijke gezondheid. Het lichaam is een prachtige functionerende ‘machine’ met een hart en een ziel die niet op te knippen valt in deeltjes, want het een sluit aan op het ander.

Probiotica-prebiotica-postbiotica

Wat je in ieder geval wel kan doen voor een gezonde darmflora is gezond eten en rotzooi vermijden. Er zijn nog een aantal specifieke interventies die belangrijk zijn voor een goed functionerende darmflora. Naast het af en toe innemen van probiotica, dien je je darmflora het liefst zo vaak mogelijk gezond te voeden. Het zijn beestjes die behoeften hebben aan eten om hun belangrijke werk te doen. Vezels zijn belangrijke prebiotica waar bacteriën heel blij van worden. Je kan deze in allerlei vormen eten. Daarnaast is het belangrijk om postbiotica binnen te krijgen in de vorm van gefermenteerde voeding.

Wil je weten hoe het gesteld is met jouw darmflora? Het is mogelijk om een darmfloraonderzoek te doen bij een van onze therapeuten. 

Wist je dat Netflix momenteel ook een hele interessante documentaire heeft over de darmflora? Hack your health.

Boek van Giulia Enders: De mooie voedselmachine boek

Nieuw boek: De bacterie en het brein

www.raeslab.org/publications/index.html

www.scienceforhealth.nl/wp-content/uploads//2021/11/Verslag-gut-brain-webinar_website.pdf

Over lang leven en darmflora: www.nature.com/articles/s43587-022-00286-w

Over depressie en darmflora: www.pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30718848/