Ketogeen eten is momenteel de nieuwe dieettrend en wint aan populariteit. Wat is ketogeen eten eigenlijk? En heeft het echt een meerwaarde voor ons? Bij welke aandoeningen worden er goede resultaten geboekt? Is het iets wat je makkelijk zelf kan doen?
Het is een vrij streng dieet waarbij er niet meer dan 5% van je dagelijkse voedingsinname uit koolhydraten komt. Verder eet je over het algemeen 20% eiwitten en 75% vetten. Dit is essentieel om in de zogenaamde ketose te komen. Dit houdt in de praktijk in dat je niet meer dan 30-50 gram koolhydraten per dag eet. Het lichaam is zelf in staat om zo nodig glucose te vormen uit eiwitten, dus veel eiwitten is niet de bedoeling.
Vetten hebben heel lang in het verdomhoekje gezeten als ongezond en dikmakend. Maar dit hangt af van wat voor soort vetten je eet. Er zijn inderdaad ongezonde vetten zoals transvetten (geharde palmolie is daar een bekend voorbeeld van en zit vaak in koekjes en pindakaas, check altijd etiketten) en bepaalde plantaardige vetten uit de voedingsindustrie (raapzaadolie, sojaolie, zonnebloemolie en dergelijke). Deze vetten zijn niet goed voor je en horen niet thuis in een ketogeen dieet.
Maar bepaalde gezonde vetten zijn bij het ketogeen dieet essentieel om in de zogenaamde ketose te komen. Vetbronnen in een ketogeen dieet zijn vaak vis, vlees (met mate), kokosolie, zuivel, boter, eieren, noten en zaden, en ghee (geklaarde boter).
Rond 1920 was er een Amerikaanse arts die onderzocht wat de relatie tussen voeding en epilepsie is. Zodra kinderen met epilepsie vasten – dus niet of zeer weinig aten – verminderde de aanvallen. Hij experimenteerde met een vetrijk en tegelijk koolhydraatarm dieet. Eindeloos vasten was uiteraard niet de oplossing en met dit dieet verdwenen de aanvallen of verminderde de frequentie. Het experiment leidde tot de geboorte van het ketogene dieet. In de jaren 30 werden er nieuwe medicijnen ontwikkeld en daardoor kwam het ketogeen dieet wat meer op de achtergrond te staan.
In de jaren 70 (toen we massaal zwaarder werden) was Dr. Atkins heel populair. Hij werd de promotor van de vetrijke en koolhydraatarme voeding om gewicht kwijt te raken.
De interesse voor het ketogene dieet werd twee decennia later aangezwengeld door een indrukwekkende film: ‘First do no harm’. Deze film met Meryl Streep is gebaseerd op het waargebeurde verhaal van een jongetje met epilepsie dat sterk verbeterde toen hij ketogeen ging eten.
Daarna is er steeds meer interesse vanuit het wetenschappelijke veld in ketogeen eten gekomen en in het op verschillende manieren verbeteren van de gezondheid.
Je lichaam draait over het algemeen qua energievoorziening op koolhydraten en suiker. Vroeger draaiden onze voorvaderen in tijden van schaarste ook op vetten en zogenaamde ketonen. Ketonen zijn bijproducten die worden vrijgemaakt als er – bij gebrek aan glucose of koolhydraten – vet als brandstof beschikbaar is. Je lichaam is in staat om uit vet ketonen te vormen, die dienen als energiebrandstof. Aangezien wij met z’n allen vaak te veel vet bij ons dragen, kan je zelf al lichte ketose krijgen als je bijvoorbeeld 16 uur niet eet. Dan gaat je lichaam op zoek naar andere brandstof, zoals opgeslagen vet. Dit zie je bijvoorbeeld gebeuren bij intermittent fasten. Zodra je lichaam op ketonen gaat draaien ben je dus in ketose. In plaats van suikerverbranding is je lichaam overgeschakeld naar vetverbranding. Wanneer je weer meer koolhydraten eet, kan je lichaam vrij snel weer terugschakelen op suikerverbranding en ben je weer uit ketose.
We hebben al vaker geschreven over vasten. Als je langere periodes niet eet, zoals met intermittent fasten, bijvoorbeeld 14:10 (14 uur niet eten, 10 uur wel) of 16:8 (16 uur niet eten, 8 uur wel) of één of twee 2 dagen 500-700 calorieën, dan kan je al licht in ketose komen. Dit kan al een manier zijn om te profiteren van de voordelen van vasten en het opruimen van bijvoorbeeld zombiecellen. Lijkt het ketogeen dieet jou te zwaar of heb je er geen zin in? Profiteer dan van intermittent fasten om hier toch de voordelen van te plukken.
Ja ketose is meetbaar. Het is zelfs essentieel om te meten als je een ketogeen dieet volgt. Er zijn zogenaamde ketonenmeters leverbaar. Het beste kan je een bloedketonenmeter kopen die ook je glucosegehalte meet. Zo kan je goed zien of je in ketose bent. Ketonenmeters zijn bijvoorbeeld leverbaar via bol.com of de Ketofitshop. Het is ook mogelijk om via je adem of urine te meten, maar je bloed is het meest betrouwbaar.
Ja door flink te bewegen en fitness te doen naast het ketogene dieet en door intermittent fasten.
Deze twee termen worden nogal eens door elkaar gebruikt, maar bedoelen iets compleet anders.
Bij nutritionele ketose haalt het lichaam voldoende energie en glucose uit vet en proteïnen, en worden de spieren niet afgebroken. Dit gebeurt dus bij een ketogeen dieet.
Bij ketogene acidose ontstaat verzuring van je bloed. Ketoacidose ontstaat als er te weinig insuline is om de glucose in je bloed om te zetten in brandstof voor je lichaam. Het lichaam gaat dan andere energiebronnen aanspreken. Dit zijn vetten en in zeer beperkte mate eiwitten die zijn opgeslagen in je lichaam. Dit kan gebeuren bij mensen met diabetes type 2 en bij overmatig alcoholgebruik.
Dit zijn dus twee verschillende processen waarbij nutritionele ketose gezond en functioneel is, en ketogene acidose schadelijk is. Dit hoort niet te gebeuren als je een goed werkende suikerverwerking hebt.
Bij intermittent fasten is de kans op ketogene acidose zeer klein, zolang je gezond bent en niet extreem lang vast of dus diabetes hebt.
Ketogeen wordt vaak gezien als een dieet waarbij je veel vlees eet. Dit klopt niet. Je kan zelfs ketogeen eten door middel van vis en vegetarisch eten. Bij sommige ziektebeelden – zoals kanker – is dit zelfs aan te raden. Je kan onder andere kiezen voor olijfolie, vis, groenten, eieren, zuivel, noten, zaden en olijven.
Vegan eten in combinatie met ketogeen eten is moeilijk omdat er weinig ingrediënten meer over blijven. Maar het is niet onmogelijk. Je moet dan wel creatief omgaan met wat je mag eten, zonder over te gaan op bewerkte producten zoals namaakvlees.
Het ketogeen dieet wordt vaak als controversieel gezien. Dit heeft ook te maken met dat er nog geen langetermijnstudies naar gedaan zijn. Toch is het wel een dieet dat veel onderzocht is. Een van de bezwaren die vaak wordt genoemd, is dat het te vet is en dat je cholesterol omhoog zou gaan. Je eet namelijk veel meer eieren, kaas, kokosvet, vlees en boter. In de jaren 60-70 ontstond er een hetze tegen vet eten en moest alles mager en met meer koolhydraten. Maar sinds de jaren 70 is het aantal mensen met overgewicht en alle bijbehorende klachten en ziekten juist enorm gestegen. Vetarm lijkt niet zozeer het antwoord. Koolhydraten worden bij een overmaat immers omgezet en opgeslagen als vetreserve.
Het lijkt er steeds meer op dat het niet zozeer de hoeveelheid vet is die we eten, maar welke vetten.
En ander onterecht bezwaar is de ketoacidose zoals hierboven uitgelegd. Dit wordt dus verward met nutritionele acidose. Ketoacidose is een gevaarlijke toestand bij diabetici waar bij een ketogeen dieet geen sprake van is. Niettemin dienen diabetici zich altijd te laten begeleiden als ze ketogeen willen eten.
MCT-olie is een olie bestaande uit Medium-Chain-Triglyeriden. Deze olie wordt meestal gewonnen uit kokosolie en wordt vaak gebruikt door mensen die ketogeen eten omdat de middellange-keten-vetzuren (MCT) direct energie kunnen leveren in de vorm van ketonen. En het zijn ook nog eens gezonde vetzuren! Er zijn tal van supplementen mee verkrijgbaar zoals commerciële ketonendrankjes. Dat brengt je makkelijker in ketose. Uiteindelijk is het voordeliger om je te houden aan ‘de spelregels’ van het dieet.
In principe moet je lichaam eerst wennen aan de omschakeling naar een vetverbranding met ketonen als brandstof. Het kan zo een goede maand duren voordat je lichaam er echt aan gewend is. Je kan wel al na 2 tot 4 dagen in ketose komen. Sommige mensen met kanker of epilepsie doen dit continu om hun klachten in toom te houden. Het is mogelijk om altijd ketogeen te eten, maar laat je eerst begeleiden door een ketogeen therapeut. De meeste ketofans doen aan cycling.
Beide diëten baseren zich op eten zoals onze voorvaderen dat hadden, alleen bij paleo wordt geen ketonenverbranding nagestreefd. Bij paleo zijn meer koolhydraten toegestaan, maar geen zuivel. Beide diëten streven wel zoveel mogelijk onbewerkte, pure voeding na.
In deel 2 over ketogeen eten gaan we dieper in op aandoeningen die goed reageren op ketogeen eten.
"*" geeft vereiste velden aan
Zij maken de beste natuurgeneeskundige middelen voor je geliefde dier. Oerkracht uit de natuur voor grote en kleine huisdieren.