Heemijzer en non-heemijzer
Om te beginnen bestaan er in de voeding 2 soorten ijzer: heemijzer en non-heemijzer. Heemijzer zit vooral in dierlijke producten zoals vlees. Non-heemijzer zit vooral in plantaardige producten.
Plantaardige producten die rijk zijn aan ijzer
- Noten en zaden
- Granen
- Peulvruchten
- Spinazie en veldsla
- Gedroogd fruit zoals perziken
- En bepaalde kruiden zoals kardemom, kaneel en peterselie
In dierlijke producten zoals vlees en vis komt dus vooral heemijzer voor.
Appelstroop?
Het is eigenlijk een fabel dat appelstroop veel ijzer bevat. In een boterham met appelstroop zit misschien 2,5 mg ijzer. Dit komt niet van de appelen, maar van de suikerbieten die erin verwerkt zitten. Appelstroop is heel rijk aan suikers en daarom niet bepaald gezond broodbeleg.
Popeye en zijn blik spinazie
In de vroegere tekenfilms van Popeye zag je hem altijd een blik spinazie naar binnen werken en dan werd hij ijzersterk. Spinazie op zich is niet de keizer qua ijzergehalte in het plantenrijk. In een ons spinazie zit ongeveer 1,2 gram ijzer. Onder andere broccoli, tuinbonen, augurken en courgettes, maar ook spinazie, postelein, andijvie, raapstelen, veldsla en snijbiet bevatten relatief veel ijzer. Dus je kan hier mee afwisselen qua plantaardige bronnen.
Opname van ijzer
De opname van deze twee soorten ijzer verschilt nogal. Heemijzer wordt over het algemeen makkelijker opgenomen. Maar de opname wordt ook bepaald door andere voedingsstoffen zoals vitamine B12 en vitamine C, en tijdens het eten zure dranken drinken zoals sinaasappelsap of citroensap. Deze bevorderen de opname, maar zo zijn er ook stoffen die de opname hinderen zoals koffie, melk en zwarte thee. Maar de opname van ijzer wordt vooral bepaald door de voorraad ijzer die aanwezig is in je lichaam. Als je veel voorraad hebt neem je ook minder op. Als je weinig hebt, neem je juist meer op. Slim hoe het lichaam dit weer reguleert!
Hemoglobine
In ons lichaam wordt na opname van ijzer hemoglobine gevormd. Hemoglobine is een eiwit in de rode bloedcellen dat ervoor zorgt dat zuurstof door het hele lichaam kan worden getransporteerd. Je kan je het belang daarvan wel voorstellen. Het is essentieel voor het functioneren van onze organen. Bij bloedarmoede zit er te weinig hemoglobine in ons bloed.
Ferritine
Dit is een eiwit dat ijzer opslaat in je lichaam. Ferritine bevindt zich vooral in de lever en het beenmerg, maar ook in het bloed. Je kan te veel en te weinig ferritine hebben in je lichaam. Zowel bij een te veel als te weinig leidt dit tot klachten. Als je te weinig ferritine hebt, heb je dus te weinig ijzervoorraad. Dit leidt ertoe dat je ook moeite krijgt om hemoglobine aan te maken. Als je ongesteld bent, bevallen bent of borstvoeding geeft, wordt er een grotere wissel getrokken op je voorraad ferritine.
Welke symptomen kan je hebben bij een ijzertekort?
- Vermoeidheid staat op 1
- Een bleke huid
- Rusteloze benen
- Bloedarmoede
- Concentratieproblemen
- Hoofdpijn
- Broze nagels
- Zwak immuunsysteem
- Schildklierproblemen
- Moeite met jezelf op temperatuur houden
- Duizeligheid
Welke risicogroepen bestaan er voor een ijzertekort?
- Bij veel bloedverlies
- Bij een verminderde opname vanuit de darmen door ziekte
- Bij langdurig gebruik van pijnstillers en maagzuurremmers
- Bij een voornamelijk plantaardig eet
- Bij jonge kinderen
- Bij een maagverkleining
- Bij zwangerschap, bevalling en borstvoeding, en een hevige maandelijkse menstruatie
Je kan trouwens ook door langdurige fysieke inspanning, bijvoorbeeld bij uithoudingssporten een tekort aan ferritine ontwikkelen. Tevens kan een genetische aanleg hier ook een oorzaak voor zijn.
Waarschuwing!
IJzer mag je trouwens nooit zomaar extra suppleren als je niet weet of je daadwerkelijk een tekort hebt. Want er bestaat ook zoiets als een ijzerteveel, het probleem is dat je dan ijzer gaat stapelen in je lichaam en dat kan schadelijk en gevaarlijk zijn.
IJzerstapeling heet ook wel hemochromatose. Dit is een vervelende aandoening die meestal genetisch bepaald is en tot diverse klachten kan leiden. Om dit te behandelen wordt een oude methode gebruikt van vroeger, namelijk aderlaten.
Wanneer je een of meerdere van de bovengenoemde symptomen ervaart, raden we je aan om naar de huisarts te gaan. Een ijzertekort kan eenvoudig worden vastgesteld middels een bloedmeting waarbij het hemoglobinegehalte (Hb),) het ferritinegehalte (ijzervoorraad) en het mean corpuscular volume (MCV) worden gemeten.
Ben je vegetariër of veganist en maak je je zorgen of je wel voldoende ijzer binnenkrijgt? Lees dan dit volgende artikel voor goede tips!
IJzertekort voorkomen met plantaardige voeding | ProVeg NL
Heb je behoefte aan meer overleg? Je mag ons altijd bellen. 0235312454.
