Sommige planten vinden we wel veel in tuinen, maar eigenlijk niet in het wild in Nederland. Doorgaans duidt dat erop, dat de plant oorspronkelijk niet in Nederland groeide, maar dat hij hier door handel terecht is gekomen. Dat geldt ook voor het gevlekt longkruid. In dit blog behandel ik deze (sier)plant van de Nederlandse tuinen.
Gevlekt longkruid is een plant van de boraginaceae of ruwbladigenfamilie. De ruwbladigenfamilie is een grote familie die in de hele wereld veel soorten heeft en voor het overgrote deel uit kruiden bestaat. Vrij bekende (tuin)planten van de ruwbladigenfamilie zijn, naast gevlekt longkruid, onder andere smeerwortel, slangenkruid en diverse vergeet-mij-nietjes. De planten hebben vijf kroonbladeren (bloembladeren). Verstuiving vindt plaats door insecten.
De soorten van het noordelijk halfrond hebben bijna allemaal (stijve) haren op de bladeren, stengels en bloemstelen, waardoor ze ruw aanvoelen en vaak prikken. Het doel van die haren is om de plant te beschermen tegen vraat. Over het algemeen werkt dat prima, maar als er te weinig voedsel is, zullen de grotere grazers veel honger hebben en de planten toch opeten. Niet alles in één keer, maar uiteindelijk gaat hij op.
Met name bij de grotere ruwharigen die we in Nederland hebben, is het door de beharing van de planten vrij makkelijk te zien dat het om ruwharigen gaat. Daarbij komt dat bij veel planten de bloemen doorgaans eerst roze en later paars of blauwig worden, waardoor er verschillend gekleurde bloemen aan de bloemstengels zitten. Dit is ook allemaal van toepassing voor het gevlekt longkruid.
Het gevlekt longkruid is een meerjarige plant. Hij heeft zelf vrij grote bladeren met witte vlekken, waar de plant zijn Nederlandse naam vandaan heeft. De bladeren zijn winterhard en blijven dus ook in de winter aanwezig. De bloemstengels van de plant zijn kort en hebben ook kleine bladeren, die ook weer die zilverwitte tot lichtgroene vlekken hebben. Aan de bloemstengels zitten kelkvormige bloemen die eerst roze zijn, maar later verkleuren naar paars of zelfs blauwig worden. Aangezien niet alle bloemen tegelijk openspringen, zie je verschillend gekleurde bloemen aan de bloemstengels. Het is een prachtige kleurschakering die je tuin kan opfleuren in het voorjaar.
De zaden van de plant zijn nootjes, die door mieren worden meegenomen, waardoor de plant zich over langere afstanden kan verplaatsen. Het gevlekt longkruid heeft daarnaast een wortelstok, waardoor hij zich ook kan klonen en (kleine) matten kan vormen in je tuin. De hele plant is bezaaid met ruwe haren, de bladeren voelen dan ook niet al te fijn aan.
Gevlekt longkruid is in veel tuinen te vinden, maar in het wild is het in Nederland een zeldzame plant, die buiten Zuid-Limburg zelfs zeer zeldzaam is. Hij komt van oorsprong uit Midden en Oost-Europa. Hij staat het liefste op plekken met (vrij) veel schaduw, zoals in het bos.
Als we kijken naar de Latijnse naam, dan staat in het eerste deel van de naam pulmonaria, wat op longen duidt, en wat dan weer te maken heeft met de grootte en de vlekken op de bladeren. Het tweede deelde van de Latijnse naam is officinalis, wat erop duidt dat er, in ieder geval tijdens de naamgeving, geneeskundige eigenschappen aan de plant zijn toegeschreven. Bij het gevlekt longkruid gaat het hierbij om een heilzame invloed op de luchtwegen.
Volgens het kruidenboek van Geert Verhelst is gevlekt longkruid is een van de oudste gebruikte geneeskrachtige planten. De reden waarom de plant zo heilzaam kan werken voor de luchtwegen is toe te dichten aan dat de plant veel slijmstoffen bevat. Daardoor kan hij goed helpen om slijm op te lossen en om slijm makkelijker op te hoesten. Daarnaast bevat de plant ook looistoffen die samentrekkend op de slijmvliezen van de luchtwegen kunnen werken.
Het kruid kan als koud water infuus gebruikt worden, maar ook in de vorm van een tinctuur.
Kruiden kunnen altijd interacties hebben met geneesmiddelen, ziekte, zwangerschap en borstvoeding. Raadpleeg voor gebruik een deskundige.
"*" geeft vereiste velden aan
Zij maken de beste natuurgeneeskundige middelen voor je geliefde dier. Oerkracht uit de natuur voor grote en kleine huisdieren.
