Echte valeriaan – Valeriana officinalis

Geur

De wortelstok van deze plant (die een karakteristieke geur verspreidt) wordt in de natuurgeneeskunde o.a. gebruikt om slapeloosheid tegen te gaan. Katten kunnen door de geur van de wortelstok opgewonden raken (5 verrassende manieren om valeriaan te gebruiken voor katten) en ik vind het best een leuk plantje om te zien. De geur komt vooral vrij van de gedroogde wortelstok. In verse toestand verspreidt hij niet deze kenmerkende lucht.

Naam

De naam ‘valeriaan’ is vermoedelijk afkomstig van het Latijnse woord ‘Valere’, dat staat voor ‘gezond zijn’ of ‘sterk zijn’. Maar er wordt ook gedacht dat het woord misschien afstamt van de Romeinse keizer Plinius Licinius Valerianus, die het mogelijk gebruikte om zich ‘sterk te voelen’.

Waaraan je valeriaan herkent

Echte valeriaan is een kruid en kan ruim een meter hoog worden. De plant behoort tot de kamperfoeliefamilie (Caprifoliaceae). Deze diverse familie (in Nederland niet zo groot in soortenaantal) bestaat o.a. uit de wilde kamperfoelie, gewone vlier, echte valeriaan, rode spoorbloem en grote kaardenbol.

De stengel, zijtakken en bladeren zijn groen. In juni kan de bloei al beginnen (dat is eerder dan de meeste andere hoge kruiden) en in augustus of september komt vaak nog een tweede bloeiperiode voor (op lagere punten van de plant). De bloemen zijn wit tot roze en groeien in een soort schermen, tuilen genoemd. Als de bloemen bevrucht worden, krijgt de plant nootjes. Er komen ook een soort haren op de nootjes, waardoor de wind ze mee kan nemen.

De soort komt tamelijk algemeen voor in Nederland en is goed herkenbaar. De samengestelde bladeren* die zich aan de zijtakken bevinden staan tegenover elkaar. Onderaan de plant zitten grotere bladeren dan in de hoger gelegen takken en de deelbladeren zijn onderin ook groter dan boven. Onderaan is de stengel behaard, boven is de stengel kaal.

Waar je hem vindt

De echte valeriaan houdt van een (vrij) grote voedselrijkdom, een vrij hoge mate aan humus**. Als je de plant tegenkomt, is dat een teken dat er (vrij) veel humus in de grond zit en de grond een hoge vochtigheidsgraad (vochtige tot natte bodem) heeft. Hij houdt niet van overstroming. Voor de rest stelt de plant weinig eisen aan zijn omgeving. Echte valeriaan komt met name voor op plekken met veel licht, maar kan ook een lichte mate van schaduw verdragen.

Echte valeriaan is zeer algemeen in Nederland, dus de kans is groot dat je de plant wel eens gezien hebt. Echte valeriaan is te vinden in moerassen, graslanden, duinen, kapvlakten (omdat er dan veel licht is) en lichte bosranden. De plant groeit vaak in de buurt van water (langs sloten en rivieren), mits er niet te vaak overstromingen plaatsvinden

Gezondheidstoepassingen van valeriaan

Het kruid heeft vooral een goede reputatie als rustgever en kalmerend middel. Hippocrates gebruikte het al in 460 v.C – 377 v.C.  Door de eeuwen heen is het kruid door veel botanisten en fytotherapeuten toegepast en aanbevolen. In de Tweede Wereldoorlog werd het ook gebruikt om mensen te behandelen die getraumatiseerd waren door bombardementen.

De kenmerkende stoffen uit de valeriaan die geneeskrachtig zijn, zijn nog best lastig te duiden. Qua chemie is het best een ingewikkelde plant om aan één enkele stof de meeste kracht toe te kennen. Je kan zeggen dat het geheel meer oplevert dan de afzonderlijke delen. Maar de meest bekende stoffen zijn wel de etherische oliën, de zogenaamde valepotriaten, het rustgevende (en dempende) aminozuur GABA en de specifieke alkaloïden.

Werking

• kalmerend
• angstwerend
• slaapopwekkend

In te nemen bij

• spanningsklachten
• examenstress
• paniek
• ADHD
• gejaagdheid
• stress
• angst
• hartkloppingen
• hoofdpijn

* Zie ook mijn blog over de monnikspeper. Sommige planten hebben een bladsteel, waaraan meerdere bladeren zitten. Er wordt dan gesproken over samengestelde bladeren. De Es is een mooi voorbeeld; als in de herfst de bladeren vallen, zie je bij de es doorgaans één bladsteel met daaraan meerdere bladeren, waardoor het net een takje lijkt. Dat geheel is dan een samengesteld blad.

** Afgestorven (delen van) planten vormen een strooisellaag. Deze strooisellaag wordt ook wel humus genoemd.

Wil je meer advies met betrekking tot jouw klachten? Neem dan graag contact met ons op. We staan je graag bij met advies.