Valeriaan is misschien wel een van de allerbekendste planten in de plantengeneeskunde. De plant staat bekend om zijn heilzame eigenschappen bij stress, slaapproblemen, rusteloosheid en zenuwen. De plant is bewezen effectief voor rustgeving op het zenuwstelsel. Valeriaan groeit vrij veel in Nederland langs slootkanten. Zonder dat je het door hebt kom je de plant vaker tegen dan je denkt!
De wortelstok van deze plant (die een karakteristieke geur verspreidt) wordt in de natuurgeneeskunde o.a. gebruikt om slapeloosheid tegen te gaan. Katten kunnen opgewonden raken door de geur van de wortelstok van echte valeriaan (5 verrassende manieren om valeriaan te gebruiken voor katten) en ik vind het best een leuk plantje om te zien. De geur komt vooral vrij van de gedroogde wortelstok. In verse toestand verspreid hij niet deze kenmerkende lucht.
De naam valeriaan is vermoedelijk afkomstig van het Latijnse woord ‘Valere’, dat staat voor ‘gezond zijn’ of ‘sterk zijn’. Maar er wordt ook gedacht dat het woord misschien afstamt van de Romeinse keizer Plinius Licinius Valerianus, die het mogelijk gebruikte om zich ‘sterk te voelen’.
Echte valeriaan is een kruid en kan ruim een meter hoog worden. De plant behoort tot de kamperfoeliefamilie (Caprifoliaceae). Deze diverse familie (in Nederland niet zo groot in soortenaantal) bestaat onder andere uit de wilde kamperfoelie, gewone vlier, echte valeriaan, rode spoorbloem en grote kaardebol.
De stengel, zijtakken en bladeren zijn groen. In juni kan de bloei al beginnen (dat is eerder dan de meeste andere hoge kruiden) en in augustus of september komt vaak nog een tweede bloeiperiode voor (op lagere punten van de plant). De bloemen zijn wit tot roze en groeien in een soort schermen, tuilen genoemd. Als de bloemen bevrucht worden, krijgt de plant nootjes. Er komen ook een soort haren op de nootjes, waardoor de wind ze mee kan nemen.
De soort komt tamelijk algemeen voor in Nederland en is goed herkenbaar. De samengestelde bladeren* die zich aan de zijtakken bevinden staan tegenover elkaar. Onderaan de plant zitten grotere bladeren dan in de hoger gelegen takken en de deelbladeren zijn onderin ook groter dan boven. Onderaan is de stengel behaard, boven is de stengel kaal.
De echte valeriaan houdt van een (vrij) grote voedselrijkdom, een vrij hoge mate aan humus**. Als je de plant tegen komt, is dat een teken dat er (vrij) veel humus in de grond zit. in de ondergrond en een hoge vochtigheidsgraad (vochtige tot natte bodem), maar niet van overstroming. Voor de rest stelt de plant weinig eisen aan zijn omgeving. Echte valeriaan komt met name voor in de zon, maar kan ook een lichte mate van schaduw verdragen.
Echte valeriaan is zeer algemeen in Nederland, dus de kans is groot dat je de plant wel eens gezien hebt. Echte valeriaan is te vinden in moeras, grasland, duinen, kapvlakten (omdat er dan veel licht is) en lichte bosranden. De plant groeit vaak in de buurt van water (langs sloten en rivieren), mits er niet te vaak overstromingen plaatsvinden.
De plant wordt al gebruikt sinds voor Christus. Hippocrates gebruikte het kruid al in 460 v. C – 377 v. C. Het heeft dus vooral een goede reputatie als rustgever en kalmerend middel. Door de eeuwen heen is het kruid door veel botanisten en fytotherapeuten gebruikt en aanbevolen. In de Tweede Wereldoorlog werd het ook gebruikt om mensen te behandelen die getraumatiseerd waren door bombardementen.
De kenmerkende stoffen uit de valeriaan die geneeskrachtig zijn, zijn nog best lastig te duiden. Qua chemie is het best een ingewikkelde plant om aan een enkele stof de meeste kracht toe te kennen. Je kan zeggen dat het geheel meer oplevert dan de afzonderlijke delen. Maar het meest bekende stoffen zijn wel de etherische oliën, de zogenaamde valepotriaten, het rustgevende, dempende aminozuur GABA en specifieke alkaloïden.
* Zie ook mijn blog van de monnikspeper. Sommige planten hebben een bladsteel, waaraan meerdere bladeren zitten. Er wordt dan gesproken over samengestelde bladeren. De Es is een mooi voorbeeld; als in de herfst de bladeren vallen, zie je bij de es doorgaans één bladsteel met daaraan meerdere bladeren, waardoor het net een takje lijkt. Dat geheel is dan een samengesteld blad.
** Afgestorven (delen van) planten vormen een strooisel laag. Deze strooisel laag wordt ook wel humus genoemd.
Wil je meer advies met betrekking tot jouw klachten? Neem dan graag contact met ons op. We staan je graag bij met advies.
Door het insturen van het formulier kunt je een reactie achterlaten of een vraag stellen over algemene zaken. Wil je liever direct een consult aanvragen dan kan dat ook.
Stel je vraag!"*" geeft vereiste velden aan
Zij maken de beste natuurgeneeskundige middelen voor je geliefde dier. Oerkracht uit de natuur voor grote en kleine huisdieren.