Aardbeiachtige planten
Er zijn best wat soorten met aardbei in de naam die je ook in de natuur tegen kunt komen. De bosaardbei is daar één van, maar ook de schijnaardbei (Potentilla indica) is veel te vinden. Daarnaast kunnen ook de aardbeiganzerik (Potentilla sterilis) en de wateraardbei (Comarum palustre) tijdens een wandeling gevonden worden. Naast de bosaardbei is er ook nog een grote bosaardbei (Fragaria moschata), maar deze is in Nederland praktisch uitgestorven en zul je dus niet in de natuur in Nederland tegenkomen. Daarom zal ik deze soort ook niet behandelen.
Fragaria vesca – bosaardbei
Het blad van de bosaardbei splitst zich in drieën. Daarom spreken we over deelbladeren. De deelbladeren hebben een gezaagde bladrand en zijn meer ovaal dan rond. Ze hebben een gezaagde bladrand, wat wil zeggen dat de deelbladeren redelijk gelijkmatig flinke insnijdingen hebben, net als bij de zaagkant van de zaag. Bosaardbei gaat bloeien aan het einde van de lente. De bloembladeren zijn wit en overlappen elkaar vaak een beetje. Wanneer de bloemen bevrucht zijn, ontstaan de schijnvruchten, waarbij de zaadjes aan de buitenkant zitten, in tegenstelling tot vruchten. Deze schijnvruchten zij aardbeien en worden rood.
Net als de andere aardbeiachtige planten vormt de bosaardbei bovengrondse uitlopers. Hierdoor kan de plant zich snel verspreiden (klonen), waardoor hij snel hele matten kan vormen.
De bosaardbei is inheems; hij komt van nature voor in Nederland. Je kunt deze het beste vinden in duingebieden en (loof)bossen. Ik ben deze plant bij vakanties in Baarn ook tegengekomen op een boscamping.
Bosaardbei houdt van kalk en leem. Hij houdt wel van vrij voedselrijke grond, maar niet van bemeste en zeer voedselrijke grond. De plant staat op droge en vochtige, maar niet natte grond. Als het zaad wil ontkiemen moet er licht zijn, als de plant eenmaal groeit, dan is de halfschaduw ook prima.
De aardbeien van deze plant zijn eetbaar. Toch zijn dit niet de aardbeien die je in de winkel ziet. Daarover later meer.
Potentilla indica – schijnaardbei
Dit is een uitheemse ofwel exotische plant. Hij komt namelijk uit Zuidoost-Azië.
De schijnaardbei lijkt sprekend op de bosaardbei. Hij heeft dezelfde bladeren, groeivorm en ook dezelfde aardbeiachtige vruchten. De bloemblaadjes zijn echter geel, niet wit, waaraan je kunt zien dat het niet de bosaardbei is. Ook overlappen de gele bloemblaadjes elkaar niet. Mijn ouders hebben de schijnaardbei in de tuin. Deze kan door de uitlopers flink woekeren in de vrij open tuin. Het is wel makkelijk om ‘m in toom te houden, omdat hij makkelijk om te schoffelen is. Anders dan bijvoorbeeld zevenblad, waarbij de wortels afbreken en opnieuw gaan uitlopen.
Deze aardbeien zijn niet smakelijk.
Potentilla sterilis – aardbeiganzerik
Deze lijkt ook sterk op de bosaardbei. De bladeren hebben een zelfde vorm en de bloemen hebben dezelfde kleur. Als je goed kijkt naar het blad, dan zie je wel een verschil. De bladeren van de aardbeiganzerik zijn een beetje stomp aan het uiteinde, omdat het laatste stukje blad (de laatste “tand”) korter is dan bij de stukjes blad ernaast. Dit is niet het geval bij de bosaardbei.
Ook bij de bloemen is een klein verschil. Waar de bloemen van de bosaardbei mooi rond zijn en vrij groot (ze overlappen vaak) zijn die van de aardbeiganzerik meer hartvormig (ze hebben een inkeping) en kleiner, er zitten open ruimtes tussen.
Anders dan bij de andere aardbei-achtige planten, vormt deze plant geen aardbeien. De bloembodem zwelt namelijk niet op.
Comarum palustre – wateraardbei
Voorheen had deze plant de Latijnse naam Potentilla palustris, maar door nieuwe inzichten is de plant in een andere groep ingedeeld binnen de Rozenfamilie. De bladeren van deze plant lijken niet zo op die van de bosaardbei. Zo hebben ze vaak vijf of zeven deelblaadjes, in plaats van drie. Ze doen meer denken aan bijvoorbeeld vijfvingerkruid (Potentilla reptans), vandaar dat deze soort voorheen tot de Potentilla groep werd gerekend.
Als we naar de bloem en vrucht kijken van de plant, valt op dat deze rood (-paars) van kleur is. De vrucht doet wel denken aan een aardbei, zij het met een andere kleur. Anders dan bij de bosaardbei zijn de aardbeivormige vruchten niet eetbaar. Ook niet giftig overigens.
Wateraardbei, de naam zegt het al, groeit op natte plekken. In of bij water.
Persoonlijk vind ik dit wel een leuk plantje. Hij valt goed op met de bloemen en vruchten.
Aardbeien uit de winkel
Voor de beste aardbeien moet je naar een winkel. Je kunt ze ook thuis kweken, maar het gaat om een andere soort dan de hierboven genoemde soorten. De winkel aardbei is Fragaria x ananassa. Deze heeft ook veel grotere vruchten dan de bosaardbei. Het feit dat er een losse x in de naam zit, wil zeggen dat het een kruising is. De winkelaardbei is een kruising tussen Fragaria virginiana en Fragaria chiloensis, twee Amerikaanse aardbeisoorten. Hier schrijft Merlijn nog een apart blog over.
