Groei van de zonnebloem
De zonnebloem is er in diverse soorten. Zo bestaan er hele grote en kleinere soorten. Hij groeit veel in West- en Oost-Europa en Rusland. Het is een eenjarige plant die graag op een zonnige plek staat. De grote zonnebloem kan wel 2 meter hoog worden. Het grappige aan de zonnebloem is dat hij altijd met zijn bloemhoofd met de zon meedraait. Elke composietbloem bestaat uit vele duizenden buisvormige schijfbloemen die in spiralen geordend zijn en omringd worden door een ring van bloemblaadjes, randbloemen genoemd.
Gezondheidswaarde van oliën en vetten
Oliën en vetten spelen een belangrijke rol bij onze gezondheid. Ze leveren calorieën voor energie en helpen bij de opname van vetoplosbare vitaminen en mineralen zoals vitamine A, D, E, K1 en K2. Oliën en vetten helpen een goede leverfunctie en zorgen voor een gezond immuunsysteem en gezonde hart- en bloedvaten. Hierbij gaat het vooral om welke vetten en oliën je binnenkrijgt en in welke verhouding. Omega 3 en 6 behoren bij de essentiële vetzuren. Dat houdt in dat je ze via je voeding moet binnenkrijgen. Je lichaam kan ze niet zelf aanmaken.
Omega 6
Zonnebloemolie is rijk aan meervoudig onverzadigde vetzuren. En dan specifiek aan omega 6. Vetzuren hebben een vrij ingewikkelde verdeling in groepen. Omega 3, 6, 7 en 9. En zelfs binnen de omega-6-groep heb je gezonde en ongezonde varianten. Voor het gemak houden we het even bij omega 6. Dit vetzuur is onder te verdelen in linolzuur en gammalinoleenzuur. Deze laatste kan ontstekingsremmend werken. Het zit vooral in zwartebessenzaadolie, borageolie en teunisbloemolie (gewonnen uit de pitten). Dit zijn geen producten die je zomaar eet, maar wel therapeutisch worden ingezet. Niet alleen omega 6, maar ook omega 3 werkt ontstekingsremmend.
Linolzuur
Linolzuur, een ander onderdeel van omega 6, kan juist ontstekingsbevorderend werken. Meervoudig onverzadigde vetten zijn bij verhitting namelijk vrij instabiel. Dat houdt in dat de vetten kunnen oxideren. Oxidatie is altijd het makkelijkste te vergelijken met een roestende spijker. Door invloed van water en zuurstof zie je dat de spijker niet meer mooi blijft, maar gaat roesten (oxideren). Linolzuur wordt in het lichaam omgezet in arachidonzuur, wat weer kan worden omgezet in ontstekingsbevorderende stoffen. Vooral bij het vaker verhitten van dezelfde olie heb je meer kans op de vorming van foute stoffen. Het koud gebruik van zonnebloemolie kan waarschijnlijk minder kwaad.
Plantaardige oliën
Er bestaan veel plantaardige oliën, zoals bijvoorbeeld rijst-, pinda-, zonnebloem-, soja-, koolzaad-, olijf-, druivenpitolie. Maar plantaardig hoeft dus niet altijd gezond te betekenen. Daar zit voor veel mensen best iets verwarrends in. Het ligt eraan hoe het gewonnen is, hoe het bewerkt is in de fabriek, of het bijvoorbeeld koud of verhit wordt gebruikt, hoe het bewaard wordt, hoe het verpakt is. Olijfolie is in dit rijtje het meest geschikt om in te bakken omdat het rijk is aan oliezuur. De andere oliën oxideren allemaal makkelijker vanwege het gehalte onverzadigde vetten zoals linolzuur.
Verstoorde verhouding omega 3 en 6
In het westen, en dus ook in Nederland, is bij veel mensen de verhouding in de inname van omega 3 en 6 totaal verkeerd. Dit hoort 1:4 of 1:5 te zijn, maar is vaak 1:20 of 1:25. Dat houdt in dat we 20x zoveel omega 6 binnenkrijgen als omega 3. Omega 3 is superbelangrijk voor ons. Het zit in vette wildgevangen vis. Dus niet in gekweekte vis. Er bestaat ook plantaardige omega 3 uit lijnzaad, walnoten, hennepzaad, chiazaad. Omega 3 werkt gunstig voor hart en bloedvaten, het immuunsysteem, de hersenen, het zenuwstelsel en nog veel meer. Vis is vaak duur en wordt niet door iedereen gewaardeerd. Een alternatief kan zijn om algenolie in te nemen. Bijvoorbeeld als je vegetariër bent.
Plastic flessen
Plastic is vaak doorschijnend en daardoor heeft licht veel meer invloed op de olie. Plastic kan ook letterlijk wat doorlaatbaar zijn. Deze factoren bevorderen de oxidatie van de olie. Daarnaast kan plastic ook stoffen loslaten in de olie. Ook kan plastic hormoonverstorende stoffen bevatten. Daarom is het altijd beter om een glazen donkere fles te kopen.
In veel producten
Zonnebloemolie wordt grootschalig toegepast in de voedingsmiddelenindustrie omdat het goedkoop is/was en wijd verkrijgbaar is/was. Het zit werkelijk overal in. In koekjes, in tonijn in blik, in gedroogde tomaten in glas, in pesto, in frituurvet etc. Zo krijgen we veel meer zonnebloemolie binnen dan we denken. Het is altijd goed om etiketten na te lezen. Wat zit erin?
High oleïc zonnebloemolie
Opvallend aan high oleïc zonnebloemolie is dat het veel meer omega 9 bevat dan omega 6. Er zit het stabielere omega-9-vetzuur in. Net als in olijfolie. Daardoor is het beter bestand tegen verhitting. Maar ga maar eens zoeken in de supermarkt. Het is nog best lastig verkrijgbaar. In de biologische supermarkt kan je deze meestal wel krijgen. Deze qua vetzuren gunstigere samenstelling van de olie zorgt er ook voor dat het een positiever effect heeft op de gezondheid. Het zou zelfs kunnen helpen om het LDL-cholesterolgehalte wat te verlagen.
Welke olie kan je dan wel gebruiken om in te bakken?
Er blijft het misverstand bestaan dat verzadigd vet ongezond is om in te bakken. Verzadigd vet is stabiel om in te bakken en oxideert niet snel. Verzadigde vetten zitten in boter, ghee (geklaarde boter), kokosolie en reuzel (varkensvet). Roomboter kan wat eerder de cholesterolspiegel verhogen dan kokosolie. Maar met alles geldt, gebruik met mate. High oleïc zonnebloemolie is dus wel een optie, net als milde olijfolie.
Huidverzorging
Zonnebloemolie wordt ook vrij vaak gebruikt in huidverzorgingsproducten. Het is dan een goede dragerolie voor andere stoffen die in de huid getransporteerd moeten worden. Deze olie verzacht en voedt je huid. Er zit van nature ook wat vitamine E in dat een belangrijke antioxidant is. Het is vrijwel geurloos, wat aangenaam kan zijn in cosmetica, vooral als basisolie. De zonnebloem kan je linken aan een verbinding tussen de zon en de aarde. Dit kun je terugzien in de gele bloemen en donkere zaden. De bloem lijk de krachten van beide te absorberen en op te slaan in haar kostbare zaden. Het is een makkelijk smeerbare olie die meestal geen vettige laag achterlaat.
