Witte mosterd – Sinapis alba

Familie

Witte mosterd is een plant uit de kruisbloemenfamilie. De planten uit deze familie zijn kruiden met verspreid staande bladeren. Deze kruiden hebben vier kroon- en kelkbladeren en meerzijdig symmetrische bloemen. Ze hebben doorgaans zes meeldraden (staafjes in de bloem), waarvan er twee korter zijn dan de andere. De vruchtjes worden bij deze familie hauwtjes genoemd. In het algemeen kun je zeggen dat bijna alle planten van deze familie voor de meeste Nederlanders als onkruid te boek staan.

Het herkennen of determineren van planten uit de kruisbloemenfamilie is (met name bij de lage planten) vaak lastig, omdat veel soorten erg op elkaar lijken. Daar komt nog bij dat ook de bloemen van de planten heel klein zijn en er soms een loep voor nodig is om de plant op naam te brengen. Gelukkig zijn er tegenwoordig best goede apps die dat probleem meestal wel kunnen oplossen (voor planten gebruik ik meestal de Flora Incognita app).

De bekendere planten uit deze familie zijn radijs, koolzaad, pinksterbloem, judaspenning (zowel wilde judaspenning (Lunaria rediviva) als tuinjudaspenning (Lunaria annua)). Ook de mosterdplanten (er zijn daar meerdere soorten van) en koolsoorten (broccoli, spruiten, bloemkool, alle kleuren kool, paksoi, et cetera) vallen onder deze familie. Koolsoorten en ook mosterd zijn rijk aan zwavel.

Daarnaast vallen o.a. de vele soorten veldkers (Cardamine) onder deze familie. Deze zijn wellicht minder bekend, omdat ze beschouwd worden als onkruid, maar komen samen doorgaans wel meer voor in tuinen dan de eerder genoemde planten.

Herkenning

Witte mosterd groeit min of meer rechtop. De stengels hebben haren, maar bovenaan veel minder (bijna kaal) dan onderaan. De stengels zijn hol. Langs de stengels groeien lichtgroene bladeren, die zo diep zijn ingesneden dat het net meerdere bladeren lijken. Deze bladeren hebben een gezaagde bladrand en weinig haren.

Bovenaan de stengels verschijnen de gele bloemen, die in een soort trossen bij elkaar zitten. Ze hebben vier kroon- (gekleurde bloemblaadjes) en kelkbladeren (groene bloemblaadjes onder de kroonbladeren). Er zijn zes meeldraden per bloem en de bloemen worden bestoven door insecten.

Na de bestuiving ontwikkelen de vruchten zich. Ze vormen zogenoemde zwaardvormige hauwtjes, die een beetje aan sperziebonen doen denken (waar ze overigens geen familie van zijn). Aan de onderkant van deze hauwtjes staat een rij fijne haren. De zaden zijn geel tot lichtbruin.

Snijd de stengel van de plant onder de zaaddozen af ​​en verzamel ze in een papieren zak. Leg de zak een paar weken op een warme plek. Zodra de stengels gedroogd zijn en de peulen beginnen open te splijten, kunnen de overvloedige zaden eruit worden gehaald en zijn ze klaar voor gebruik.

Zelf mosterd verbouwen

Zaai de zaden direct in de volle grond in maart/april. Na het zaaien de grond licht vochtig houden. Aan het einde van de bloeitijd kun je de zaden oogsten om er mosterd van te maken. De planten zelf kun je gebruiken als groenbemester. (Een groenbemester is een plant die in de moestuin gebruikt wordt om de grond vruchtbaarder en losser te maken, zodat je een betere opbrengst krijgt.)

Witte mosterd kan tot ongeveer een meter hoog worden en is een eenjarige plant.

Op witte mosterd lijkende planten

Er zijn een aantal planten die sterk lijken op witte mosterd. Ik noem er hier vier van:

Herik: deze plant heeft veel haar op de bladeren en de bladeren zijn donkerder groen.

Zwarte mosterd: de hauwtjes staan tegen de stengel aan en de zaden zijn veel donkerder dan die van witte mosterd. Zwarte mosterd en koolzaad kunnen iets hoger worden dan witte mosterd (ze kunnen 1,2 meter halen).

Sareptamosterd (ook wel bruine mosterd genoemd): heeft duidelijk minder ingesneden bladeren. Met name op grotere hoogte zijn ze niet of nauwelijks ingesneden.

Koolzaad: sommige bladeren van koolzaad (waarvan tenminste de bovenste) zijn stengelomvattend. Dit is niet het geval bij witte mosterd. Koolzaad wordt vaak aangezien voor daarop lijkende planten, omdat koolzaad veel bekender is.

Voorkomen en groeiplaats

Witte mosterd groeit graag op een droge, voedselrijke, (vrij) open plek. Je kunt denken aan zandige rivieroevers (zand laat veel meer water door dan klei). De plant houdt van dynamiek, zoals af en toe een overstroming.

Mosterdplanten en de keuken

Zoals je hierboven hebt kunnen lezen, zijn er verschillende soorten mosterd. De zaadjes van de witte mosterd, ook wel gele mosterd genoemd, zijn (veel) milder dan die van de bruine en zwarte mosterd.

Wil je zelf mosterd maken?

Bekijk dan eens dit leuke recept van Chicks love food. Super simpel en leuk om te doen.

Gezondheidswaarde van mosterd

Wist je dat je het blad van de mosterd, net als bijvoorbeeld spinazie, rauw of gekookt kunt eten? Het heeft alleen wel een iets pittigere smaak. Dat heeft te maken met de mosterdolie die erin zit.

Mosterd valt dus binnen de familie van kruisbloemigen, zoals ook de koolsoorten. Deze familie is rijk aan de zogenaamde glucosinolaten. Dit zijn zwavelhoudende verbindingen die het antioxidantsysteem in je lichaam ondersteunen en je zo beschermen tegen schade door allerlei lichaamsprocessen. Mosterdzaad wordt over het algemeen niet in grote hoeveelheden gegeten, omdat je er dan darmklachten van kunt krijgen. Bij normaal gebruik is er niks aan de hand. Ongekookte mosterdzaadjes kunnen goïtrogenen bevatten, die niet altijd goed gaan bij mensen met schildklierproblemen. Dus als je al last hebt van je schildklier moet je voorzichtig zijn met het eten van grote hoeveelheden mosterd en kun je het beter niet te vaak eten.

Mosterdzaad bevat in ieder geval vezels en een aantal mineralen.

Mosterdpakking

Binnen de natuurgeneeskunde worden soms mosterdpakkingen of mosterdvoetbaden toegepast. Mosterdpakkingen worden soms gebruikt bij stagnatie van bepaalde organen om processen weer in gang te brengen. Mosterdvoetbaden kunnen soms ontspannend werken. Raadpleeg hiervoor een deskundige.

Met name in de Indiase cultuur wordt mosterdolie ook wel eens voor huidverzorging gebruikt.