Waar is matcha goed voor?

Wat is matcha?

Matcha is, zoals gezegd, thee. Het wordt gemaakt van de echte theeplant Camellia Sinensis. Om matcha te maken worden de theeplanten een aantal weken voor de oogst afgedekt, zodat de blaadjes onder invloed van schaduw meer bladgroen (chlorofyl) aanmaken. De schaduw vertraagt de groei van de blaadjes en verhoogt de concentratie van het aminozuur l-theanine. Tegelijk ontstaat er juist minder van het antioxidant waar thee bitter van wordt (cathechine).

Het oogsten van de theeblaadjes gebeurt met de hand. Voor de hoogste kwaliteit matcha worden alleen de bovenste, kleinste theeblaadjes gebruikt.

Na het drogen worden de stengels en nerfjes verwijderd, de rest van het blaadje wordt in zijn geheel verwerkt. Langzaam, zodat de wrijving niet te veel warmte opwekt, worden de blaadjes tot poeder gemalen. Dit gebeurt in granieten molens, die soms maar 30 gram per uur kunnen malen. De blaadjes mogen niet te warm worden, omdat de smaak dan verandert.

Door de manier van verwerken, langzaam en op lage temperaturen, blijven de vitamines en mineralen behouden en blijft matcha zacht van smaak en mooi knalgroen.

Matcha smaakt naar een stevige kop frisse, groene thee. Het smaakt ook echt een beetje ‘groen’ door het bladgroen dat behouden is gebleven. Bij een goede kwaliteit zijn de bittere tonen wat afgevlakt en komen de hartig-zoete tonen naar boven, waardoor een umami-smaak ontstaat.  Natuurlijk kun je door verschillende toevoegingen de smaak veranderen of verdoezelen, maar dat hangt helemaal van je eigen voorkeuren af.

Er bestaan drie kwaliteiten matcha

• Ceremoniële kwaliteit is de topkwaliteit. Deze is kostbaar en wordt vooral gebruikt tijdens Japanse theeceremonieën om “dikke thee” van te maken.
• Premium kwaliteit is een lekkere variant om gewoon te drinken.
• Kookkwaliteit kun je ook drinken, maar als je een premium gewend bent, zul je het verschil zeker merken. Deze laagste kwaliteit is ook geschikt om in gerechten te verwerken, iets wat tegenwoordig steeds populairder is.

Naast de kwaliteit bepaalt ook de plaats van oorsprong de smaak van de matcha. Thee van verschillende theeplantages smaakt anders, bijvoorbeeld door de ligging of ondergrond.

L-theanine

Door het kweek- en verwerkingsproces bevat matcha in verhouding iets meer l-theanine dan andere theesoorten. L-theanine is een aminozuur dat thee haar karakteristieke smaak geeft. Een gewone kop thee bevat tussen de 8 en 20 mg theanine.

In de hersenen heeft theanine invloed op meerdere neurotransmittersystemen (GABA, dopamine, serotonine en glutamaat). Het is bekend dat theanine een ontspannend en kalmerend effect heeft, zonder dat je er suf of slaperig van wordt. Dit kun je al na 30 minuten merken. Het kan ook een positief effect hebben op de slaapkwaliteit.

In matcha zit echter ook zo’n 20 mg cafeïne per kop. De combinatie van theanine en cafeïne kan juist zorgen voor meer alertheid en focus.

Juist door dat effect kun je matcha goed gebruiken als vervanger voor koffie, als je daar minder van wilt drinken. Zoek je juist een rustgevend theetje, dan kun je deze kop thee waarschijnlijk beter laten staan.

Oorsprong

Hoewel matcha op het eerste gezicht misschien vooral een hip drankje lijkt, is het in Japan de meest bijzondere thee. Tot op de dag van vandaag zijn er In Japan theeceremonieën. Deze rituelen hebben hun oorsprong in het zenboeddhisme, dat ook in China ontstond. De rituelen en etiquette voor de traditionele theeceremonie stammen al uit de 12^e eeuw. De Japanse boeddhistische monnik Eisai bracht in de 12^e eeuw als eerste de theezaden en Chinese bereidingswijze van het theepoeder mee naar Japan. Matcha groeide in Japan tussen de 14^e en 16^e eeuw uit tot een statussymbool (ik stel me voor zoals dat in Nederland ook met de tulp gebeurde). Het wordt nog steeds in Japanse zenkloosters gedronken.

Thee in poedervorm bestaat in China al sinds ongeveer de 7^e eeuw. Ook het opkloppen wordt al heel lang gedaan, ongeveer sinds de 10^e eeuw. Dit was niet de matcha die we nu kennen, maar een gestoomde, gerookte en tot poeder verpulverde thee. Aan deze thee werd tijdens het bereiden ook zout toegevoegd.

Ceremonie

Een traditionele Japanse theeceremonie omvat een aantal vaste handelingen, die zeer geconcentreerd en serieus verricht worden, passend binnen het zenboeddhisme. De ceremoniën zijn zo ingericht om optimaal van de thee te genieten en de geest te bevrijden van alles wat bezwaart en belast. Theeceremonieën vinden traditioneel plaats in een sober ingericht theehuis in een theetuin. De deelnemers (gasten) verzamelen zich in een wachtruimte en met de wandeling door de theetuin naar het theehuis begint de ceremonie eigenlijk al.

Een formele theeceremonie duurt minimaal vier uur en bestaat uit twee delen. Tijdens het eerste deel serveert de gastheer (theemeester) een lichte maaltijd met iets zoets toe. Tijdens het tweede deel wordt de thee bereid en geserveerd. De precieze handelingen en benodigdheden voor het bereiden zijn allemaal vastgelegd. De thee die geserveerd is, is “dikke thee” (koicha). Hiervoor wordt relatief weinig water en veel matcha van de hoogste kwaliteit gebruikt. De dikke thee wordt langzamer geroerd waardoor deze niet schuimt. Alle gasten nemen drie slokjes uit dezelfde kom.

Daarna wordt schuimende “dunne thee” (usucha) geserveerd. Dit is de variant matcha die ook buiten theeceremonieën gedronken wordt. Dit deel van de ceremonie is minder formeel. Waar in de eerdere delen stilte heerst en aandacht is voor elke beweging van de theemeester en de geluiden van het bereiden van de thee, wordt nu zachtjes gepraat. De gastheer beëindigt hierna de ceremonie en blijft alleen achter in het theehuis.

Er bestaat ook een kortere, minder formele thee ceremonie waar enkel de dunne thee wordt geserveerd, met wat zoetigheden en soms een lichte maaltijd. Ook zijn er verschillende ceremoniën voor de zomer- en winterperiode.

Mindful

Natuurlijk is niet iedereen onderlegd in het zenboeddhisme, en het is ook helemaal niet nodig om een volledige traditionele theeceremonie te houden om goed van je kop matcha te genieten.

Je kunt wel elementen uit de ceremonie gebruiken om thuis je eigen ritueel vorm te geven. Door met aandacht je thee te bereiden, door bijvoorbeeld goed te letten op hoe de matcha ruikt; hoe door het kloppen je thee dikker of schuimender wordt en aandacht te hebben voor hoe je klopper in je kom tikt, kun je een mooi mindful moment creëren om optimaal van jouw kop matcha te genieten.

Hoe maak je het?

Zoals je hebt kunnen lezen, zet je matcha op een andere manier dan je normaal gesproken thee zou zetten. Je hebt namelijk geen blaadjes om in een zakje of thee-ei te stoppen. Je gebruikt het poeder in z’n geheel.

Voor het traditioneel zetten van een kom matcha heb je een aantal dingen nodig:

• een voorverwarmde matcha-kom (chawan)
• een bamboe matcha-lepel (chashaku)
• een matcha-zeefje
• een bamboe matcha-klopper (chasen)
• 40-100 ml gekookt water dat is afgekoeld naar 70-80 graden
• 1-2 gram matcha

Soorten matcha

Wil je dunne matcha (usucha) maken, neem dan 1 tot 2 gram poeder. Om te zorgen dat de poeder goed mengt en om klontjes te voorkomen, kun je het boven je kom zeven met een fijn zeefje. Voeg 75-100 ml warm water toe. Let op dat je geen kokend water gebruikt, dit verandert de smaak. Maak het schuimig door in een M of W vorm te kloppen. Klop ongeveer 15 tot 30 seconden. Klop niet langer, dan kan het bitter worden. Hoe sneller je klopt, hoe meer schuim je krijgt.

Als je echt goede kwaliteit matcha hebt, kun je ook de dikke (koicha) variant maken. Vanwege de intense smaak kun je dit alleen met de goede kwaliteit doen. De koicha is dan wat zoeter en meer umami dan de usucha. Neem 4 gram matcha en 40 ml warm water. In tegenstelling tot de dunne matcha, klop je dikke matcha niet schuimend, maar roer je het goed door elkaar. De consistentie van dikke matcha lijkt op die van honing.

Het is een beetje heiligschennis, maar als je niet (gelijk) kunt of wilt investeren in allerlei matcha-gereedschappen, kun je het natuurlijk ook gewoon met een vork of garde kloppen. Het resultaat zal misschien iets anders zijn, maar net zo goed lekker.

Ook een bamboe matcha-lepel is niet vereist. Volgens de zenboeddhisten is het dat overigens wel, omdat bamboe neutraal is en bijvoorbeeld een metalen lepeltje de matcha uit balans brengt.

Matcha latte

Dan tot slot: de matcha latte. Dit is een matcha, maar dan met (plantaardige) melk.

Om een matcha latte te maken, kun je eerst een dunne matcha maken en hier warme geklopte (plantaardige) melk aan toevoegen.

Alternatief kun je ook alleen (plantaardige) melk gebruiken. Schenk dan eerst een beetje van de warme (plantaardige) melk bij de matcha en klop dit door elkaar zodat de poeder oplost. Voeg daarna de rest van de warme (plantaardige) melk erbij en roer of klop dit goed door elkaar. Pas wel op, in verband met het bitter worden, dat je niet te lang klopt.

Geniet ervan!

Binnen ons team zijn de meningen over matcha verdeeld. Sommigen vinden het heerlijk en hét alternatief voor koffie, anderen zijn iets minder enthousiast. Waar we het wel over eens zijn: probeer het eens! We zullen er dus voor zorgen dat we in de winkel een lekkere matcha op voorraad hebben.

Gun jezelf het rust moment en maak je eigen ritueel rond het zetten van je kop matcha. Bevalt het je toch niet, probeer het principe dan eens toe te passen bij je gewone kopje koffie of thee!

We zijn benieuwd wat jij van matcha vindt! Heb jij het al eens geprobeerd, of wil je het nu gaan proberen? Laat het ons weten, vinden we leuk!