Reuma begrijpen: Hoe voeding ontstekingen kan beïnvloeden

Diagnose bij reuma

Het vinden van de juiste diagnose bij bewegingsproblemen kan soms lastig zijn. Ik heb dit zelf ondervonden. Ik heb een vrij zeldzame vorm van een bepaald type botontsteking: CNO-SCCH, ook een auto-immuunziekte net als reumatoïde artritis. Mijn zoektocht naar de juiste diagnose heeft 23 jaar geduurd! Begin 20 ontwikkelde ik al klachten, maar in de loop van de jaren vond geen specialist er een verklaring, totdat ik er zelf achter kwam door Reuma Nederland. Mijn ziekte is zo zeldzaam dat weinig specialisten op de hoogte zijn van het bestaan ervan; ze komen er simpelweg te weinig mee in aanraking. Gelukkig groeit de bekendheid wel en krijgen mensen nu sneller de diagnose.

Reumatoïde artritis

In dit blog wil ik ingaan op een veelvoorkomende vorm van reuma, namelijk reumatoïde artritis. Het valt onder de auto-immuunziekten. 250.000-270.000 mensen in Nederland hebben deze aandoening. Afgekort heet het RA, dus voor het gemak ga ik verder met deze afkorting.

Kenmerkend bij RA is de ontsteking van het gewrichtsvlies. Dit is de binnenkant van een gewrichtskapsel. Dit zogenaamde synovium produceert ook gewrichtsvocht, dat belangrijk is voor het smeren van de gewrichten (net als het smeren van een fietsketting zodat hij lekker loopt). Daarnaast vangt dit vocht ook klappen op, want als je loopt of rent krijgen je gewrichten best wat te verduren. Maar dat geldt natuurlijk voor het gebruik van al je gewrichten.

Wat zijn de symptomen van RA?

• Pijn
• Zwelling soms met roodheid
• Stijfheid en warmte in de gewrichten
• Vermoeidheid
• Verminderde spierkracht
• Grieperig

Bron: Thuisarts.nl

RA kan in vlagen verlopen. Soms kun je er veel last van hebben, soms weinig. Veel voorkomende plekken zijn je handen, polsen, voeten en enkels. De gemiddelde leeftijd waarop het zich ontwikkelt ligt meestal tussen de 30-50. Meer vrouwen dan mannen krijgen deze ziekte. Maar het kan ook bij kinderen ontstaan (jeugdreuma) en bij ouderen. Buiten dat het een pijnlijke aandoening is, kunnen door de ontstekingsreacties gewrichten ook vervormen waardoor je ze steeds minder goed kunt gebruiken. Hierdoor raak je steeds beperkter.

Kunnen door RA ook andere organen ontstoken raken?

Ja dat kan. Pezen en slijmbeurzen kunnen ontstoken raken, maar zelfs ook ogen, hart en longen.

Wat is nou eigenlijk een auto-immuunziekte en hoe ontstaat dit?

Er zijn allerlei auto-immuunziekten. De schattingen lopen uiteen, maar er wordt uitgegaan van ongeveer 100 verschillende soorten wereldwijd. Wat ze gemeenschappelijk hebben is dat het immuunsysteem gezonde lichaamseigen cellen en weefsels aanvalt. Elke auto-immuunziekte valt weer een ander lichaamsdeel aan helaas. Elke ontregeling is weer anders. Soms kan het een reactie zijn op foute afweerstoffen tegen opgeruimde celresten of zelfs een directe aanval op gezonde cellen. De oorzaak wordt gezocht in een combinatie van genetische aanleg en omgevingsfactoren.

Invloed van milieuvervuiling

Bekende omgevingsfactoren kunnen zijn infecties, roken, medicijnen, langdurige chronische stress of hormonale schommelingen. Er is ook steeds meer bewijs dat milieuvervuiling kan leiden tot auto-immuunziekten. Bijvoorbeeld als je veel te maken krijgt met fijnstof of bepaalde chemicaliën zoals kwik. RA wordt ook in verband gebracht met veel blootstelling aan fijnstof bijvoorbeeld. Roken heeft ook een bewezen link.

Welke alternatieve of integrale natuurlijke behandelingen kunnen mogelijk helpen?

Op Reuma Nederland worden meerdere natuurlijke therapieën besproken zoals acupunctuur, homeopathie, kruiden en supplementen. Daarnaast zijn er inmiddels aanwijzingen dat mensen met reuma baat hebben bij verandering van hun voeding. En dit is best interessant! Inmiddels is uit meerdere studies gebleken dat mensen met gewrichtsklachten baat kunnen hebben bij zowel het Mediterrane dieet als bij een vegetarisch of veganistisch dieet. Wel blijkt dat mensen bij een veranderende eetwijze niet geheel zonder hun medicatie kunnen, maar wel met minder medicatie toe kunnen! Dat is zeker wel de moeite waard.

Verschil tussen diëten

Het verschil tussen het Mediterrane dieet en het vegetarische dieet is dat bij het Mediterrane dieet meer vis is toegestaan. Dan hebben we het wel het liefst over een goede kwaliteit vis (MSC-keurmerk voor wilde vis en ASC-keurmerk voor kweekvis). En iets meer zuivel (biologisch). Dan vooral feta en geitenkaas bijvoorbeeld. Beide diëten boeken goede resultaten met voeding en reuma. Onlangs heb ik een presentatie bijgewoond van Voeding Leeft en stelde ik de vraag hoe snel mensen verschil merken? Het antwoord was: hoe ongezonder mensen aten hoe sneller ze verschil merkten. De belangrijke overeenkomstig tussen de diëten is een nadruk op plantaardige, gevarieerde voeding. In januari doen we een speciale maand gericht op 30 soorten planten per week! Dat houdt in: granen, noten, zaden, fruit, groenten, paddenstoelen, peulvruchten en kruiden. Dat klinkt veel, maar omdat het over verschillende soorten planten verdeeld is, is het ook goed te doen! Hierover vertellen we de komende maand veel meer.

Goed voor je darmflora

Wat het voordeel is van zo veel verschillende soorten planten is dat je ook heel veel verschillende vezels binnenkrijgt die goed zijn voor je darmflora. En die darmflora kan een groot verschil maken in je gezondheid en de zich ontwikkelende ontstekingsreacties. Dat wordt steeds duidelijker. We hebben diverse blogs geschreven over het belang van een goede darmflora en gezonde darmen. Vind je een vegetarisch dieet een stap te ver? Begin dan eerst eens met Mediterraan eten, dat houdt in vooral onbewerkt plantaardig voedsel met wat zuivel en vis.

Organisaties

Stichting Reade werkt samen met Renate Walrabenstein aan het project Plants for Health. Op de site van Plants for Health is ook een begeleidend boek te koop en er is een optie om mee te doen aan het Duurzaam Vitaal programma. Dit is ook geschikt voor mensen met Hart- en vaatziekten of mensen die willen afvallen en mensen met artrose.

Stichting Reade – Amsterdam

Renate Walrabenstein – Plants for health

Voeding leeft is een organisatie die een programma aanbiedt voor een Mediterrane voeding bij reuma. Beide programma’s hebben wetenschappelijke onderbouwing dat het helpt.

Voeding Leeft

In Nederland is artrose veruit het meeste voorkomende aandoening en neemt alleen maar toe. We hebben hier een apart blog over geschreven. We hebben ook een apart blog geschreven over een vorm van spierreuma namelijk fibromyalgie. Daarnaast hebben we een apart blog over osteoporose. Wil je meer weten over vormen van reuma? Kijk dan even bij Reuma Nederland.

Nieuwe medicatie: biologicals of DMARD’S

Artrose wordt tegenwoordig vaak behandeld met een vrij nieuwe groep medicijnen die csDMARD’S heten. Deze medicijnen worden sinds een jaar of 20 steeds meer voorgeschreven. DMARD staat voor Disease Modifying Anti-Rheumatic Drug (de cs betekent  conventional synthetic). Dit zijn medicijnen die het ontstekingsproces bij reumatische ziekten afremmen en de voortgang van de ziekte vertragen of zelfs stoppen. Ze worden ook wel reumaremmers genoemd en kunnen de schade aan gewrichten en andere weefsels beperken. Bekende DMARD’s zijn onder andere methotrexaat, hydroxychloroquine, sulfasalazine en leflunomide.

Biologicals

Tegenwoordig bestaan ook zogenaamde biologicals. Dit zijn eiwitten die uit levende organismen komen en zich richten op specifieke eiwitten of cellen in het immuunsysteem. Ze remmen specifieke ontstekingsmechanismen en afweercellen zoals TNF-alfa of interleukine. Als je immuunsysteem te actief is, geven teveel afweercellen dus schade aan lichaamseigen weefsel zoals je gewrichten, dan is het soms nodig om dit af te remmen. Deze medicijnen worden niet via de mond ingenomen, maar via een prikpen of infuus. Dit heeft te maken met dat ze anders in de maag worden afgebroken. Voorbeelden hiervan zijn adalimumab en etanercept.

Beide typen medicijnen kunnen ernstige bijwerkingen geven. csDMARDs kunnen onder andere lever- en nierproblemen veroorzaken, terwijl biologicals het immuunsysteem beïnvloeden, wat kan leiden tot een verhoogd risico op infecties. De keuze tussen de twee hangt af van de specifieke medicatie, de individuele patiënt en de ernst van de aandoening. Als je ernstige pijnklachten hebt en steeds meer beperkt raakt, kun je soms beter wel de medicatie nemen. Er valt veel voordeel uit te behalen. En niet iedereen heeft altijd last van bijwerkingen. Waarschijnlijk zal in de toekomst ook gekeken worden naar hoe jouw lichaam medicatie omzet en verwerkt waardoor de behandelend arts beter kan beoordelen hoe jij op de medicatie gaat reageren en wat bij jou past. Met de komst van nieuwe testen en AI staan we aan de vooravond van gepersonaliseerde medicatie.

Wel of geen medicatie?

Uit de onderzoeken die tot op heden gedaan zijn met betrekking tot voeding, blijkt dat mensen vaak hun medicatie wat kunnen afbouwen. Niet iedereen komt helemaal van zijn medicatie af. Voeding verbeteren kan helpen, maar vaak is er meer nodig. Eigenlijk speelt de gehele leefstijl een rol. Niet alleen is voeding belangrijk, maar ook voldoende bewegen, ontspannen, slapen en sociaal contact. Tijdens de presentatie van Voeding Leeft werd verteld dat alleen voeding verbeteren niet genoeg resultaat boekt. Na deze presentatie was er nog een presentatie over ademhalen en hoe belangrijk een gezonde ademhaling is. Tegenwoordig kun je ook overal breath work doen. Breath work is eigenlijk therapeutisch ademhalen, terwijl een gezonde ademhaling alleen al een goed begin kan zijn en minder vanzelfsprekend is dan je denkt! Renate Walrabenstein benadrukt ook in haar boek: food, body en mind hoe zij al deze pilaren gebruikt om mensen te ondersteunen.

Daarnaast is het mogelijk om ook bij ons een natuurgeneeskundig consult te boeken voor verdere persoonlijke begeleiding. Check onze opties op de volgende pagina.