De schaduwkant van synthetische kleding

Soorten synthetische stoffen

Synthetische vezels verschillen onderling in eigenschappen en gebruik, maar wat ze gemeen hebben is dat ze vrijwel allemaal uit aardolie gemaakt zijn:

• Polyester: alle kledingsoorten van deze vezel zijn sterk, kreukvrij, goedkoop.
• Nylon (polyamide): elastisch, vaak gebruikt in lingerie, panty’s en sport- en badkleding.
• Acryl: wollig en geschikt voor truien, sjaals en mutsen.
• Elastaan (spandex/lycra): super rekbaar, zit vaak in ondergoed, leggings en sportkleding.
• Polypropyleen & PVC: waterafstotend, veel gebruikt in regenkleding en technische kleding.

In vergelijking met katoen of wol blijven synthetische stoffen veelal kleurvast. Het dragen, wassen en de droger maakt dat er pukkels op de kleding ontstaat. Het wordt daardoor snel groezelig.

Waarom synthetische kleding niet gezond is

In het blog over PFAS hadden we het over forever chemicals; dat geldt ook voor de meeste producten die afgeleid zijn van aardolie.

• Microplastics: bij het wassen en dragen komen er kleine plastic vezels los die in rivieren en oceanen belanden. Deze microplastics worden teruggevonden in drinkwater, voedsel en zelfs in ons bloed.
• Chemische opname via de huid: dat geldt voor de kleding die direct huidcontact maakt en wat strakker op het lijf zit, vooral ondergoed, bh’s en sportkleding. Bedtextiel kan ook zo’n bron zijn. Je stapt er boven in en glibbert er aan de onderkant uit. Zweet en warmte maken opname via de huid makkelijker.
• Gezondheidsrisico’s: huidirritatie, allergieën en mogelijke op lange termijn hormoonverstorende effecten. Al moet ik wel zeggen dat bij allergieën of huidgedoe de chemische behandeling tijdens het productieproces daar meestal debet aan is. Ik vertel daar verderop in dit blog meer over.
• Nylon in de luchtwegen: als je longen al gevoelig zijn, kunnen minuscule deeltjes in de lucht al voor problemen zorgen. Barbro Melgert – hoogleraar Respiratoire Immunologie aan de Rijksuniversiteit Groningen – deed hier onderzoek naar. Meer hierover vind je in dit blog van het Longfonds
• Milieu-impact: de productie verbruikt fossiele grondstoffen, veroorzaakt CO₂-uitstoot, watervervuiling en afvalproblemen.

Het totaalplaatje van synthetische kleding

De tal van hulpstoffen en chemicaliën die tijdens het productieproces worden gebruik:

• Synthetische azo-kleurstoffen, die niet in de natuur voorkomen en niet kunnen worden afgebroken. Sommige azo-kleurstoffen kunnen in het lichaam worden omgezet in kankerverwekkende amines. Volgens het cancer risk assessment van het RIVM zijn ze echter veilig genoeg.
• Weekmakers, ftalaten en BPA. Dit zijn stoffen die hormoonverstorend kunnen werken.
• Antibacteriële middelen zoals zilver-ionen en triclosan. Deze laatste wordt steeds minder gebruikt omdat het in verband is gebracht met mogelijke hormoonverstoringen en het bevorderen van antibioticaresistentie.
• Waterafstotende coatings met PFA’s/PFAS, de zogenaamde ‘forever chemicals’. Ook deze kunnen hormoon- en immuunverstorend werken.
• Vlamvertragers voor kinderkleding of technische textiel. Zij hebben mogelijk neurotoxische en hormonale effecten.
• Formaldehyde tegen kreuken en schimmels. Deze stof kan luchtwegklachten, huid- en oogirritatie veroorzaken en is mogelijk kankerverwekkend (luchtwegen en leukemie).

Toegestane veiligheidsgrenzen

Deze stoffen zitten meestal binnen de toegestane veiligheidsgrenzen. Het gaat echter voorbij aan optelsom van: en + en + en = ????

Wij dragen dagelijks kleding in direct contact met onze huid. Daarbij stapelen de blootstellingen zich op via kleding, voeding, cosmetica en schoonmaakmiddelen. Het totaalplaatje kan dus wél schadelijk zijn, ook al lijkt elk stukje afzonderlijk “veilig”.

Wat kun je doen om jezelf en het milieu te beschermen?

• Was synthetische kleding minder vaak. De oceanen zijn namelijk vervuild met meer dan 5 miljoen ton microplastic. VerWassend genoeg blijkt de grootste bron (35%) door onze huishoudelijke textielwassen te komen. Deze plastic deeltjes zijn kleiner dan 5 mm en belanden via het afgevoerde water van de wasmachine uiteindelijk in zee.
• Het bestaat: gebruik een microvezel-waszak! De loslatende plastic microvezels van synthetische kleding worden hierin opgevangen tijdens het wassen. Het fijne gaas van de zak laat water en wasmiddel door, maar houdt de kleine microplastic deeltjes tegen. Deze vezels blijven in de zak, zodat ze niet in het riool en uiteindelijk in zee terechtkomen. Na het wassen kun je de opgevangen microvezels bij het restafval weggooien. (Er bestaan ook filters die je op het afvoerende water kunt zetten. Na een x aantal wasbeurten moet je dan het filter vervangen.)
• Koop minder, maar beter. Investeer in kwaliteit in plaats van in fast fashion.
• Kies natuurlijke materialen: katoen (liefst biologisch), linnen, hennep, bamboe, jute, wol, zijde, kasjmier, mohair, angora of alpaca.

Synthetische kleding lijkt praktisch en onschuldig, maar heeft een verborgen impact op ons lichaam én op de planeet. De vezels zelf zijn al problematisch, maar vooral de cocktail van chemische stoffen die in textiel verwerkt wordt, maakt het complex. Elke stof apart blijft vaak binnen de normen, maar samen vormen ze een risico waar nog te weinig aandacht voor is. Door bewuster te kiezen, kunnen we onszelf beter beschermen en bijdragen aan een gezondere wereld.

Chinese websites

Sites als Temu en Shein zijn praktisch ongecontroleerd door de Europese ingangscontroles en daardoor weet je ook niet wat voor kleding je eigenlijk echt bestelt. De Europese veiligheidseisen voor verkoop van kleding in Nederland zijn vrij streng, maar deze sites leveren direct uit Azië aan jou als klant en hier zit nagenoeg geen controle op. Veiligheidseisen aan kleding in Azië zijn veel minder streng. De kans dat je kleding koopt die ongezond is, is daardoor nog groter.