winkel
Webwinkel

De herkomst van onze gaper

Sinds de oprichting hangt boven de winkeldeur een houten kop; de gaper. Deze kop is zo’n 120 jaar oud terwijl wij alweer ruim 170 jaar bestaan. Hoe zit dat en wat is zo’n houten kop nou precies? Wat is de herkomst van onze gaper?

Uithangtekens

Dat zijn nou gapers. Uithangtekens speciaal voor droogerijen, de oude naam voor een drogisterij. Stammend uit de tijd dat mensen nog niet allemaal konden lezen en schrijven, gaf zo’n uithangteken aan wat er precies te koop was in een winkel. En bij een drogisterij hing dan een kop met een open mond.

Waarom ze nou gapers werden genoemd is niet helemaal duidelijk, maar dat ze allemaal hun mond open hebben is wel een belangrijk aspect van zo’n uithangteken voor een drogisterij. De meest voor de hand liggende betekenis is dat je bij een deskundige op het gebied van natuurlijke gezondheidszorg je tong liet zien. ‘Zeg eens aaaa…’ En dan moet je je mond opendoen, nietwaar? Dus een gaper is niet moe, ook al ziet hij soms groen van ellende. Maar wel ziek. En laat zijn tong zien.

 

Groen van ellende

Onze eigen gaper is momenteel weer ziek van ellende ook al hij is echt prachtig gerestaureerd. Het doet ons verdriet dat er negatieve geluiden klinken en dat onze gerestaureerde gaper iets van doen heeft met een politieke beslissing. Maar nee, daar houden wij ons buiten. We hebben ditmaal gekozen voor de huidskleur van een zieke, zoals gapers moeten uitbeelden.

Even terug in de tijd voor de herkomst van onze gaper

Van der Pigge werd geopend op 3 maart 1849. En toen hing daar uiteraard ook al een gaper. Deze gaper werd gesneden door de heer Bouwmeester. Helaas bleek na een jaar of vijftig dat het gekozen hout niet echt geschikt was om buiten te hangen. Dus werd er een replica gemaakt, uit dikke plakken eikenhout, en werd de Bouwmeester-gaper binnen bewaard. De kop boven de deur is dus een replica. Maar wel een replica van 120 jaar oud die een hoop gebeurtenissen heeft gezien vanaf zijn hoge positie.

Een stille getuige

De gaper zag de herinrichting van de Botermarkt, van een parkeerplaats met benzinepomp naar een rustiek plein met platanen, waarbij tijdens de werkzaamheden resten van een oude begraafplaats tevoorschijn kwamen. De gaper zag ellende tijdens de Tweede Wereldoorlog, maar ook blijdschap tijdens in de begintijd van Bevrijdingspop, toen het festival nog niet in De Haarlemmerhout was neergestreken. Soms, als het heel stil is, zo rond zonsopgang, kun je hem horen mompelen. Van hoeveel beter het vroeger was. Maar aan het einde van de dag is hij gelukkig weer erg te spreken over de huidige tijd, over al die verstandige mensen die toch steeds maar weer onze winkel weten te vinden.

Een bonte verzameling

Bij ons in de winkel staan nog meer gapers. Zoals je kunt zien zijn niet alle gapers Moren. Er is een Dante-kop, er zijn twee gapers met een Javaans uiterlijk, om maar een paar apart te benoemen. Kom ze gerust eens bewonderen.

Maar zijn die nou bij ons terechtgekomen?

Anton, diezelfde man die zijn pand niet verkocht aan de zwagers Vroom & Dreesmann, wist ogenblikkelijk dat hij die koppen moest gaan verzamelen toen de meeste drogisterijen hun gapers van de gevel haalden, omdat er precario werd geheven op alles wat er aan je gevel hing of je op je stoep plaatste. Anton zei tegen vertegenwoordigers van verschillende bedrijven dat ze hem maar een seintje moesten geven wanneer een winkeleigenaar ervan af wilde.

Hij kocht ze op en kreeg zo een heel grote verzameling. Na zijn overlijden heeft zijn weduwe, oma Liesbeth, een telg uit de bekende Brinkmannfamilie, deze collectie in het Zuiderzeemuseum laten tentoonstellen. Dat werd omgezet in een bruikleenovereenkomst. Na haar dood besloot de familie om een achttal gapers in de winkel te plaatsen en de rest van de verzameling te koop aan te bieden. De huidige eigenaar van die grote collectie gapers heeft de bruikleenovereenkomst voortgezet. Dus je kunt nog steeds van deze gapers genieten, in het Zuiderzeemuseum.

Gapers online

Er is ook een digitale beeldbank van gapers te vinden: op de gapergalerij van het Nationaal Farmaceutisch Museum. Ook onze gapers en de gapers uit de collectie Van Os die in het Zuiderzeemuseum staan, zijn daar te vinden. Je kunt dan zien waar de gapers gestaan hebben of waar ze nog steeds te vinden zijn. Hierdoor krijg je een goede indruk van de diversiteit van deze koppen. Door sommigen ook wel ‘slikkers’ genoemd. We zijn blij dat dit erfgoed bewaard is gebleven en wij zullen ervoor zorgen dat onze gapers, zowel die ene buiten als die andere acht binnen, in goede conditie zullen blijven.

Wees vooral van harte welkom en als je het gevoel hebt dat je wordt aangegaapt… dat klopt.

Wil je verder lezen over onze historie? We hebben nog meer leuke blogs.

Wil je iets delen?

Wil je een reactie delen of heb je een vraag?

Door het insturen van het formulier kunt je een reactie achterlaten of een vraag stellen over algemene zaken. Wil je liever direct een consult aanvragen dan kan dat ook.

Stel je vraag!

"*" geeft vereiste velden aan

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.

Van der Pigge is verbonden met haar zusterbedrijf De Groene Os

Zij maken de beste natuurgeneeskundige middelen voor je geliefde dier. Oerkracht uit de natuur voor grote en kleine huisdieren.

De Groene Os