Vet! belangrijk
Op 11 juni verscheen van Mariette Boon – arts, postdoctoraal onderzoeker in het LUMC – een artikel in het AD over bruin vet. Samen met Liesbeth van Rossum – internist-endocrinoloog – is ze auteur van Vet Belangrijk, een boek over vetmassa, voeding en verbranding. In het artikel wordt onder andere ingegaan op waar bruin vet gelokaliseerd (het zit tussen je nek en ruggengraat) is en dat we er ‘maar’ 300 gram van hebben. Bruin vet is eigenlijk ons interne kacheltje. Dit komt omdat bruin vet mitochondriën bevat. Mitochondriën zijn in verschillende hoeveelheden aanwezig in verschillende cellen. Cellen die veel energie nodig hebben zoals spierweefsel en de lever hebben verhoudingsgewijs meer mitochondriën dan bijvoorbeeld cellen die minder energie nodig hebben zoals botweefsel. Diëten die tot veel spierverlies leiden zoals bij een hoge inname van zetmeel en suiker en te weinig inname van proteïne, kunnen zorgen voor een te geringe energie productie door mitochondriën. Als we ouder worden hebben we juist ook meer behoefte aan eiwitten voor herstel en onderhoud van de spieren.
Mitochondriën
Mitochondriën creëren onder andere energie en warmte. Dit doen ze door de verbranding van vetzuren en glucose. Ik vind mitochondriën erg interessant. Het bijzondere aan ze is dat ze van oorsprong bacteriën waren. Probeer je eens voor te stellen dat in onze al piepkleine cellen ook nog een soort bacterie zit die heel belangrijk is voor onze energievoorziening! Ver terug in de tijd bevatte deze bacterie veel meer eigen genen, maar nu leeft hij in totale symbiose met ons mensen. Wat ook bijzonder is, is dat het mitochondriale DNA – de drager van erfelijk materiaal – alleen wordt overgeërfd langs moeders kant.
Wit vet
Wit vet bevat geen mitochondriën. Het registreert of er te weinig energie in het lichaam is. Als er voldoende voedsel is dan wordt er in de witte vetcellen energie opgeslagen voor tijden dat er tekorten zijn. Als er te veel vet ontstaat, geeft het witte vet leptine af. Dat zorgt ervoor dat een verzadigingsgevoel ontstaat. Het zorgt er ook voor dat het glucosemetabolisme wordt aangezet en dat er meer vet wordt verbrand. Je kunt ook leptineresistent worden; dan doet het signaalstofje leptine het niet meer en dan voel je geen verzadiging.
Kenmerken van leptineresistentie
- geen verzadiging voelen
- de hele dag eten
- ’s nachts op strooptocht door de keuken gaan
- Het altijd koud hebben
Te veel wit vet en de gevolgen voor het immuunsysteem
Te veel wit vet is ronduit gevaarlijk voor ons. We kunnen daar chronische laaggradige ontstekingen van krijgen. Je kunt dit zien als een soort veenbrandje waarbij het immuunsysteem continu actief is. Dit komt mede door continue hoge leptinespiegels die zorgen voor de aanmaak van ontstekingsbevorderende stofjes. Dit kan onder andere leiden tot het metabool syndroom, hoge bloeddruk, hoog cholesterol, overgewicht en een hoog glucosegehalte.
Wat doet bruin vet nog meer?
- het voorkomt dat er te veel wit vet wordt aangemaakt (minder wit vet leidt tot minder metabool-syndroom-aandoeningen)
- het verbrandt al aangemaakt wit vet
- het verlaagt slecht cholesterol en verhoogt goed cholesterol; daardoor gaat het aderverkalking tegen
Je bruinvetgehalte verhogen
Dit kan zeker!
Er zijn een aantal interventies die je kunt doen om het bruinvetgehalte te verhogen, waaronder:
- koude prikkels: elke dag een paar minuten koud douchen
- koude prikkels: zet in de winter de verwarming op 17 en kleed je niet te warm aan
- intermittent vasten: minimaal 12 tot 14 uur niet eten (vasten) en dan in de tussenliggende periode wel eten
- intensief sporten
- nuchter bewegen een half uur voor ontbijt met matig intensieve inspanning
Wit vet omzetten in bruin vet?
Ook dat kan!
Je kunt de productie beïnvloeden van een bepaald stofje dat wit vet kan omzetten in beige/bruin vet. Dat stofje heet AMPK (afkorting van AMP-geactiveerd proteïne kinase) en regelt eigenlijk onze energiebalans. Als er een tekort is aan energie verhoogt AMPK de opname van glucose en vetten uit de bloedbaan en zorgt dat de verbranding omhoog gaat. Het zorgt ook voor meer aanmaak van mitochondriën.
Er is bepaalde voeding die de aanmaak en werking van AMPK kan beïnvloeden
- groene paprika (ja helaas de minst smakelijke)
- kiwi
- papaja
- peterselie
- groene thee (lekker 3 kopjes per dag is helemaal goed)
Het is interessant dat AMPK ook beïnvloed kan worden door infecties met bijvoorbeeld Epstein-Barr of hepatitis C. Deze remmen AMPK in de lever en dat remt de glucoseverbranding. En dit kan zomaar leiden tot acute ontstekingen die weer andere stoornissen kunnen veroorzaken zoals insulineresistentie.
Het is daarom goed om bruin vet verder te verhogen ten nadele van wit vet. Er zitten hier vele gezondheidsvoordelen aan. Het is trouwens een misvatting om te denken dat alleen mensen met overgewicht te weinig bruin vet hebben, want ook magere mensen kunnen hier een tekort aan hebben. Het is dus voor iedereen interessant om hiermee aan de slag te gaan.
Hartstichting
Natura foundation
Wikipedia
